lugal biyografileri natidum zermasitu arkeolojik sayi akadca matematik destansi kahramanlar mitos tanri yapilmis sunak insan epic astronomy hasat takvimi kiengir sumer - 2

✔ babil lugali nebukadnezar 2, MÖ 605 - MÖ 562
2.nebukadnezar, akatça: nabu-kudurri-usur. arapça: buhtunnasr.

✔ 2.nebukadnezar : Ninurta-Nadin-Sumi’nin oğlu ve halefidir, 2. İsin sülalesine mensuptur..

✔ asurlar dan bağımsızlık kazanmış olan Nabopolassar, başkenti Babil olan Yeni Babil İmparatorluğu’nu kurdu. İmparatorluk, M.Ö 605’de Nabopolassar’ın varisi II. Nebukadnezar hükümdarlığı sırasında zirve noktasına ulaştı. M.Ö. 562 yılına kadar süren Nebuchadnezzar’ın hükümdarlığı döneminde Yeni-Babil İmparatorluğu, Babil, Asur, Küçük Asya, Finike, İsrail ve Kuzey Arabistan’ın bölgelerini kontrol ediyordu.

✔ neo babylonian empire, yeni babil döneminin son kralı nabu-naid : nabonidus.
✔ asur lugali asurbanipal (668–627) ve Shamash-shum-ukin 668–648.

✔ babil'in son lugali nabonidus, vavilon 'un son hükümdarı Nabonidus (Akatça Nabû-nāid) Babil'in son kralı, MÖ 556 ve MÖ 539 yılları arası hüküm sürdü. Hükümdarlığı sürecinde politika ve din konularına önem vermeyip, onun yerine bölgesinde bulunan eski tapınak ve yapıtları incelemeyi tercih etmiştir.

✔ nebuchadrezzar’ın ölümünden 22 yıl sonra Babil, Pers kralı Büyük Kyros’a yenik düştü.

✔ ÇİVİ YAZILI BELGELER IŞIĞINDA BABİL DİPLOMATİK İLİŞKİLERİ. Oylum GÜLMEZ DİNÇ

✔ ur nammu yasaları
8- bir adam güç kullanarak bir başka adamın genç dişi kölesinin bekaretini bozarsa, o adam 5 şekel gümüş ödemelidir.
9. eğer bir adam ilk kez kendisiyle evlenmiş karısını boşarsa ona bir mina gümüş ödemelidir.
10. eğer boşandığı eşi evlendiğinde dul bir kadın idiyse, ona yarım mina gümüş ödemelidir.
11. eğer adam evlilik sözleşmesi olmadan dul kadınla yattıysa, ona hiç bir gümüş ödemesine gerek yoktur.

✔ sümer ve akad kralı :
sümerce: lugal ki en gi ki uri.
akadca: šar māt Šumeri u akkadi.

✔ üçüncü ur hanedanı nın kurucusu lugal ur-nammu, silindir mühür üzerinde tahtt'a otururken tasvir edilmiş. ur-nammu, aşağı mezopotamya'nın tamamına hükmedebilmek için "sümer ve akad kralı" unvanını kullanmış.

✔ tarihin en eski yazılı yasaları: ur-nammu yasaları.
✔ ur-nammu, sümer kent devletlerinden ur'un kralı. MÖ. 2095. ur-nammu kanunları, sümerler'e ait ve günümüze ulaşmış, kanun maddeleri içeren, bilinen en eski yazılı tablet ur-nammu yasaları, m.ö. 2100-2050 yıllarına ait olup Sümerce yazılmış. giriş bölümünde lugal ur-nammu 'ya atıfta bulunulsa da bazı tarihçiler onu ur-nammu 'nun oğlu lugal shulg 'ye isnat ederler.

kil tabletlerde bulunan kanunlar istanbul arkeoloji müzesi bünyesinde, sümerolog ilmiye çığ ve Hatice Kızılyay tarafından transkripte edilmiş. ur-nammu kanunlarına bir örnek:

"m.ö. 2050 yılında üç erkek; bir berber, bir bahçıvan ve mesleği bulunmayan diğer bir kişi Lu innana adındaki bir tapınak görevlisini öldürdüler. Katiller, kurbanın karısı olan Nin Dada 'ya kocasının öldürüldüğünü söylediler (neden söyledikleri bilinmiyor). Karısı sırrı tuttu ve yetkililere cinayeti bildirmedi ancak kanunun kolu uzundu ve o zamanın yüksek düzeyde medenileşmiş Sümer devletinde de bu bir istisna değildi.

suç, lugal ur-ninurta 'nın dikkatine getirildi, başkent İsin'de kendisi Nippur'daki vatandaşlar mahkemesine davayı götürdü, ki söz konusu yer, adalet mahkemesi olarak işlev görüyordu.

bu mecliste 9 kişi suçlular hakkında kovuşturma açılmasını istedi. Savlarına göre sadece üç katil değil, bunun yanında adamın karısının da idam edilmesi gerektiğini, çünkü suçu öğrendikten sonra sessiz kaldığını ve bu yüzden de öldürmeye yardımcı olduğunu öne sürmüşlerdi. Mesliste bulunan iki adam daha sonra kadını savunmak için söz aldılar. Kadının kocasının öldürülmesinde bir payı olmadığını ve bu yüzden de serbest bırakılması gerektiğini savundular."

söz konusu davanın tercümesinden sonra, Pennsylvania Üniversitesi Hukuk Fakültesinin Dekanı olan J.Roberts'e görüşü soruldu ve; "Bizim kanunlarımıza göre, olayda karısı herhangi bir suç işlememiştir" cevabı verdi.
Claus Wilcke. "Der Kodex Urnamma : Versuch einer Rekonstruktion." Riches hidden in secret places: ancient Near Eastern studies in memory of Thorkild Jacobson, edited by Zvi Abusch 2002.
Martha T. Roth. "Law Collections from Mesopotamia and Asia Minor." Writings from the Ancient World, vol. 6. Society of Biblical Literature.

✔ code of hammurabi - hammurabi kanunları gibi ağırdır ur-nammu kanunları.
✔ Ur-Nammu yasaları tableti. 3. Ur Hanedanlığının kurucusu ur (dingir) nammu döneminin bu yasa metni, -2000’li yıllardan itibaren, Sümer-Akat topluluklarının, eskiden olduğu gibi görenekleri yansıtan sözlü kurallarla yönetilemeyecek kadar gelişmeye başlamış olduğunun da bir göstergesidir. Şu anda, Urnammu yasasının önceli olarak, kısa bir dönem öncesine ait Lagaş yöneticisi Urukagina’ya ait yasa metnini tanıyoruz. Yazılı kanunlarla yönetmeye başlama süreci, birkaç asır içinde oldukça gelişecek, şimdiki bulgulara göre, Hammurabi Yasaları, kendinden önceki Urukagina, Urnammu, ana ittuşi, Lipit iştar, Eşnunna Yasalarından yararlanarak , “ön söz-maddeler-son söz” yapısıyla giderek modern dünyaya devredilen bir (ana)yasa modeli evrimine kavuşmuş olacaktır.
“Sümer, Babil, Asur kanunları.. TDK Yayınları ( Kadriye Yalvaç, Mebrure Tosun)” ile “Tarih Sümer’de Başlar, TTK yayınları,1990 (S.N.Kramer) s.42–46”ya dayanarak hazırladığımız Urnammu yasası şöyleydi:
“……. memlekete
……. aylık olarak
90 Gur arpa
30 koyun
30 Sıla en iyi yağ (sultani yağ)
muntazam bir sunu olarak
ona(Tanrı-ça’ya) tayin edilmiştir .(*2)
Vaktaki tanrı Anu
ve tanrı Enlil
Ur krallığını,
Tanrı Nanna'ya verdiklerinde ,
o zaman,
Ur-Nammu
Dingir Ninsun'dan doğan evlat,
onu doğuran
sevgili anasına,
onun adaleti (ve)
doğruluğu için
…….
yedi ……
…versin
(Urnammu)
Lagaş’ın Ensi'si Nam-Hani'yi öldürdü.
Magan gemisini hudutta
(Ur) şehrinin (tanrısı)(kıralı) Nanna 'nın yardımıyla geri dönderdi.
Ur'da (böylece) parladı.
(O zamanlar) seçme tarlalar vardı,
Ticaret nakliyesi (yapan) büyük gemiciler vardı,
Sığır, koyun eşek ve diğer hayvanların (çobanları) vardı.
Ur-Nammu;
kuvvetli adam,
Ur’un kıralı [ (lugal-uri )ki ],
Sümer ve Akkad kralı (Lu-gal ki-en-gi ki-uri);
[ (Ur şehrinin) kıralı ],
Nanna'nın
kolu (yardımı, desteği) ile,
Tanrı Utu'nun
değişmez sözüyle
memlekette adaleti
tesis ederek;
düşmanlık ve kötülüğü
silahla (uzaklaştırdı, bastırdı).
......
Bakırı,
Odunu
……
yedi (ölçüyü) tespit etti (ayarladı).(*3)
1 sila bronzu tespit etti.
1 mana'yı tespit etti.
1 şeqel gümüş ve taşı
1 manaya (60 şeqel) göre tespit etti.(*4)
Ne zaman ki,
Dicle sahilleri,(gu-i idigna)
Fırat sahilleri (gu buranun-na)
kıral….
bir şandanakku sahibi etti.
.....
Öksüz, zengine teslim edilmedi.
Dul kadın, kuvvetli (varsıl) adama, teslim edilmedi.
1 seqel’i (olan) adam,1 mana'sı (olan) adama teslim edilmedi.(*5)
§ 1 -4 (Kırık)……..
§ 5 –Eğer , bir adam, bir adamın bakire kölesinin (bikrini)
düşmanca bozarsa, o adam 5 şekel gümüş tartacak (ödeyecektir).
§ 6 –Eğer bir adam, (kız olarak aldığı) karısını boşarsa 1 Mana gümüş tartacak.
§ 7 –Eğer dul olarak aldığı karısını boşarsa 1/2 mana gümüş ödeyecek.(*6)
§ 8 –Eğer (dul bir kadınla erkek arasında ) (özel) bir sözleşme tableti yoksa,
(kucağında) yatan adam (boşadığı) (kadına) para ödemeyecektir.
§ 10 –Eğer bir adam, bir adamı büyücülükle (itham ederse) nehir tanrısına (onun adaletine) götürülür (nehre atılır). Eğer nehir tanrısı temize çıkarırsa (nehire) götüren (itham eden) 3 şekel gümüş tartacaktır.(*7)
§ 11- Eğer bir adam, bir adamın eşini zina ile (kucakta yatmakla) itham ederse, (itham edilen) nehirde temize çıkarsa, onu itham eden adam 1/3 mana (=20 sekel) gümüş tartacaktır.
§ 12 – Eğer (gelini takib eden) damat adayı, kayın pederinin evine girerse, kayın peder, [onun karısını] sonradan başka bir adama verirse, (kayın peder) (damadın) getirdiği hediyelerin iki katını tartacaktır (ödeyecektir). (*8)
§ 14 -Eğer bir köle kadın (ait olduğu) şehrin hududunu aşarsa, bir adam onu ( yakalar, geri) çevirirse, kölenin sahibi onu geri getiren adama …(x) şekel gümüş tartacaktır.

§ 15 - eğer (bir adam bir adama bir nesne ile) onun... ayak kırılırsa 10 gin gümüşü ona tartacaktır.
§ 15 - Tukum-bi (lu-lu-ra giş-... ta) ...a-ni gir in-kud 10 gin ku-babbar i-la-e

§ 16- eğer bir adam bir adama bir silahla vurarak kemiğini ...den ayırirsa 1 Mana gümüş tartacak.
§ 16 - tukum-bi lu-lu-ra gis-tukul-ta gir-pad-du al-mu-ra-i in-zi-iz 1 ma-na-ku-babbar i-la-e.
§ 17 - eğer bir adam, bir adamın bir geşpu araci (bakır bıçak?) ile burnunu keserse 2/3 Mana gümüş tartacak.
§ 17 - Tukum-bi lu-lu-ra geşpu-ta ka....in-kad 2/3 ma-na-ku-babbar i-la-e
§ 18-21 (kırık.)
§ 22 - Eğer birinin esiresi, (evin) hanımı gibi davranırsa, (evin hanımına veya beyine) küfrederse, 1 ölçü tuzla ( evin hanımı veya beyi tarafından) ağzı yakılacak. (*9)
§ 22 - Tukum-bi geme-lu nin-a-ni-gin dim-ma-ar as i-ni-dun sila-mun-am ka-ka-ni i-sub-{T AG)-be.

§ 23 - Eğer birinin kadın esiresi (evin) hanımı gibi davranınca (evin hanımı veya beyi) ona vurursa
....
§ 23 - Tukum-bi geme-lu nin-a-ni-gin din-ma-ar in-ni-ra
.....
§ 25 - Eğer bir adam şahitliğe çıkarsa (onun) bir (hırsız?,Yalanci) olduğu tespit edilirse 15 şekel gümüş tartacaktır
§ 25 - Tukum-bi lu lu-ki-inim-ma-se ib-ta-e lu im-zuh ba-an-ku gin-kubabbar-am i-la-e
§ 26 - Eğer bir adam bir şahitliğe çıkarsa, (sonra) yeminden dönerse (kaçarsa), mahkemede söz konusu olan şey ne ise onu ödeyecek.
§ 26 - Tukum-bi iu lu-ki-inim-ma-se ib-ta-e nam-erim-ta e-gur nig-di-ba en-na-gal-la ib-su-su

§ 27 - Eğer bir adamın ekime hazır tarlasını bir (başka) adam (kendinin) tarlasıymıs gibi işler (ve) ekerse, dava edildiğinde (mütecaviz) bunu dikkate almazsa o adam masrafları ödeyecektir.
§ 27 - Tukum-bi a-sa-gan-lu nig-a-gar-se lu i-ag ba-an-uru di bi-dun gu in-ni-[s]ub lu-bi a-ni ib-ta-an-en-de

§ 28 - Eğer bir adamın ekime hazır tarlasını bir (başka) adam su altında bırakırsa 1 iku'luk tarla için 3 gur arpa ölçecek.
§ 28 - Tukum-bi a-sa-gan-lu lu a-da ? bi-ra a-sa-1-iku 3-se-gur i-ag-ga
§ 29 -Eğer bir adam, ekime hazır tarlasını, ekmek için bir (başka ) adama verirse ,( o adam) onu ekmezse, işe yaramaz ( bir mera,otlak ) tarla haline getirirse, tarlanın her-iku'su için 3 gur arpa ölçecektir
§ 30-35 (kırık)
§ 36- Eğer kölesi yoksa (karşılığı) 10 şekel gümüştür, ona ödesin, eğer gümüşü yoksa başka bir şeyle ödemiyecek.
görsel : urnammu steli​

✔ ibrahim okur un sümerde matematik videolarını izleyin, turgay tüfekçioğlunun youtube kanalında var

✔ aratta is a land that appears in Sumerian myths surrounding Enmerkar and Lugalbanda, two early and possibly mythical kings of Uruk also mentioned on the Sumerian king list.

✔ aratta, güney azerbaycanda mevcut olmuş azerbaycanlıların kurduğu ilk Türk devleti idi. Aratta, güney azerbaycandan Ağrı Dağına kadar olan topraklarda mevcut olmuştur. Aratta Devleti'nin Mezopotamyadaki Sümer şehir devletleriyle ekonomik, politik ve kültürel bağları var idi. aratta hakkında ilk malumatlar Sümer mitolojisinde bulunmaktadır.

✔ enmerkar various campaigns against the land of aratta.

✔ ayetler ve sümer mitolojisi benzerliği.
enki, denizlerin altında Abuzu 'da yaşar, aynı zamanda yeryüzündeki düzenlemeleri yapar. Enki, insanlara en yakın olan Tanrılardan dır. tarıma katkıda bulunur, hatta Tufan’ı önceden haber verir. Kramer (2000) Enki’yi “kurnaz” olarak nitelendirir ve şöyle anlatır "enki, ırak ve basra körfezi yanındaki eridu ile özdeşleştirilmiş, yaşam suları hayatın korunması için elzem olduklarından, yeraltı suları ve sulu dipsiz derinlik tanrısı enki, aynı zamanda bir bereket figürü idi, ırmakları hayat veren ersuyu ile doldurmasını ve halkı kutsamak için kanallarda yolculuk etmesini içeriyordu.

Enki’nin diğer Tanrılar ve Tanrıçalar ile tartışmaları öykülerin konusudur. Bununla birlikte Enki, kavgalarında bir savaşçı olarak anlatılmaz. Yarışmalar her zaman kurnazlık ve büyü denemeleri dir. sümer metinlerinden çıkarılan Enki portresi oldukça muammalı, mantık dışı ve aykırı dır. Mitlere yayılan ilahiler ve ilahi türünden pasajlarda örneğin, Enki, Tanrıların çok akıllı, her şeyi bilen önderi, bilge bir danışman değerli bir dost ve gönenç ve başarıları için dirimsel her şeyi sağladığı insanlığın cömert velinimeti olarak yüceltilmiş ve övülmüş, öte yandan, mitlerde bu etkileyici güçler, ünlü nitelikler ve ustalıklı başarılar hiç de her zaman aynı biçimde görülmez. mitos yazarları Enki’yi çoğunlukla mantıksız, uçkuruna düşkün, nefsine hakim olamayan, uyuşuk ve arkadaşı olan Tanrıların acılarına kulak asmayan, başına ne işler açacağının farkına varmaksızın bol şamatalı alemler düzenlemeye meraklı bir adam olarak resmederler. Enki halledilmesi olanaksız görülen sorunlara çözümler bulmakta diğer Tanrıları bile şaşırtır. kurnaz enki, düzen kuran tanrı dır. evren’in ve yaşamın düzenini oluşturur. Bir tablette bu şöyle geçer:
“Enki, hegal’in efendisi, Bilgeliğin efendisi, An ’ın sevgili efendisi, Eridu’nun süsü, Emirleri ve kararları veren, Yazgıyı belirlemekte usta olan. Sen .... gün ile kilitledin, Ay’ı onun “ev"ine soktun, Sen gökyüzünün yıldızlarını aşağıya indirdin, Sayılarını hesapladın. Sen insanlara yaşamak için bir yöre verdin, Sen onlarla ilgilendin ... çobanların peşinden gitmelerini sen sağladın.
... sen silahlarını evlerine geri çevirdin.
... sen insanları evlerinde güven içinde tuttun”

Bu daha sonra Enuma-Eliş ve Marduk mitlerinde ve hatta Enoch Kitabı’nda göreceğimiz “Evren’in düzenini kurma” motiflerinin erken halidir. Özellikle yıldızların yerleri Marduk’un eseri olduğu için Sami kültüründe büyük önem taşıyacaktır.
ENKİ VE NINHURSAG
Enki ve Ninhursag miti Sümer mitolojisinin en ilginç eserlerinden biridir. Mit, cennet benzeri Dilmun ülkesinin tanıtılmasıyla başlar: "dilmun ülkesi kutsaldır, Dilmun ülkesi saftır, Dilmun ülkesi aydınlıktır, [...] Aslan öldürmez, Kurt kuzuyu kapmaz, Oğlakları kıskıvrak eden yabani köpek bilinmez. Tahıl yutan domuz bilinmez [...] Gözü ağrıyan “gözüm ağrıyor” demez, Başı ağrıyan “başım ağrıyor” demez. Yaşlı kadın “Ben yaşlı bir kadınım” demez. Yaşlı erkek “Ben yaşlı bir erkeğim” demez”.

Dilmun ülkesi bu kadar güzellikler içindeyken önemli bir sorun vardır. Dilm un’un koruyucu Tanrıçası Ninsikilla’dan öğrendiğimize göre burada tatlı su ve tarlalar yoktur. Ancak Ninsikilla ile yattıktan sonra Dilmun’u ona veren Tanrı Enki duruma müdahale eder ve Güneş Tanrı Utu’ nun topraktan çıkardığı suyu oraya verir. Burada hemen durup bakalım, Dilmun’un cennetsi tasvirinden bir tarım yerine geçişi de Enki sayesinde olmuştur. Metnin başındaki uzun tasvir ve tekrarlar aslında ritüele ait ifadelerdir ve Kutsal mekanın oluşmasına yardımcı olmaktadır. tarımın yapılması ve sonradan yapılan ritüellerde bu olayın tekrarlanması amacını taşımaktadır. Bu bağlamda Enki, Güneş yardımıyla suyu sağlar ve tarım olur. Bu, kuraklıktan kurtulmak isteyen şehir için ritüelin omurgasını oluşturur. Efsanenin bundan sonrası ise Enki’nin cinsel ilişkilerini anlatır.

Enki önce Ninhursag’ı döller: “ersuyunu dölyatağına akıttı, Enki’nin döl suyunu, Ninhursag’ın dölyatağına akıttı. 1 gün ona bir ay dır. 2 gün ona iki aydır. 3 gün ona üç aydır. 4 gün ona dört aydır. 5 gün ona beş aydır. 6 gün ona altı aydır. 7 gün ona yedi aydır. 8 gün ona sekiz aydır. 9 gün ona dokuz aydır, kadınlık ayıdır, Halis yağ gibi, halis yağ gibi, kıymetli yağ gibi. Nintu, ülkenin anası, halis yağ gibi Nimmu ’yu doğurdu.”

Burada zaman hakkında kullanılan ifadeler oldukça ilginçtir. Başka yerlerde de karşımıza çıkan bu ifadeler, eski kültürlerin zaman algısını anlamak için çok önemlidir. Burada da tekrarlanan kalıplar ve akış, bunun bir ritüel metni olduğunu gösterir. Böylece ritüelin “kutsal zaman ve kutsal mekanda” yapılması belli bir bağlamda zaman oyunlarının da olduğunu gösterir. Enki bu kez de Nimmu’yu döller ve Nimmu’dan Ninkurra doğar. Enki Ninkurra’yı da döller ve Utu doğar. Metin bundan sonra bozuktur. Ancak Enki’nin Utu’ya aynı şeyleri yapamadığı anlaşılmaktadır. Bundan sonra Enki ona armağan olarak salatalık, elma ve üzüm getirerek onunla birleşir. Uttu Enki’nin ersuyuyla birlikte gücü kendine aldığını söyler :
“Baştan çıkarıcı kadın Uttu der ki: ‘oh, güç [benim] gövdem de". Der ki: ‘Oh, güç içeride, Oh, benim gücüm dışarıda”.
Bu arada Ninhursag da gövdesine bulaşan Uttu’nun ersuyunu siler. Daha sonra nasıl olduğu anlaşılmayan ancak bu ersuyundan olabileceği düşünülen sekiz bitki yaratır. Ancak Enki bunları koparır ve yer. Buradan sonrası oldukça ilginçtir :
“Enki bataklığın dışında yol alır, yol alır. Sukkal 'ı isimud 'a şöyle der: "yazgılarını [henüz] belirlemediğim bitkilerden. Bu nedir Tanrılar aşkına"
Sukkal 'ı, isimud onu yanıtlar: “Kralım, ağaç otudur der ona, Onu Enki için keser, o da yer. “Kralım, bal otudur der ona, Onu Enki için koparır, o da yer. “Kralım, bu yabani ottur’ der ona, Onu Enki için keser, o da yer. “Kralım, bu apasar otudur’ der ona, Onu Enki için koparır, o da yer. “Kralım, bu diken otudur’ der ona, Onu Enki için keser, o da yer. “Kralım, bu kebere otudur der ona, Onu Enki için koparır, o da yer. “Kralım, .... otudur der ona, Onu Enki için keser, o da yer. “Kralım, bu amharu otudur der ona, Onu Enki için koparır, o da yer.”

Böylece otların isimleri sayılmış olur. Bu anlamsız gelebilecek tekrarlar aslında bu otların kullanımına bağlı yapılan şifalandırma ritüelinin bir parçasıdır. Olay şifalandırma ritüeli de olsa, Ninhursag buna çok sinirlenir ve Enki’yi lanetler. Enki’nin sekiz organı hastalanır. Enki ölmesin diye Enlil de araya girer. Ninhursag her bir hasta organ için bir Tanrı doğurur ve Enki sonunda iyileşir : “Ninhursag Enki’yi vulvasına-vajinasına oturttu :
Kardeş neren ağrıyor?’ ‘Kafam ağrıyor’ 'Abu’yu doğurdum senin için’
Kardeş neren ağrıyor?’ ‘Çenem ağrıyor’ Nintulla’yı doğurdum senin için’
Kardeş neren ağrıyor?’ ‘Dişim ağrıyor’ ‘Ninsutu’yu doğurdum senin için’
Kardeş neren ağrıyor?’ 'Ağzım ağrıyor’ Ninkasi 'yi doğurdum senin için’
Kardeş neren ağrıyor?’ ‘Boğazım ağrıyor’ ‘Nazi’yi doğurdum senin için’
Kardeş neren ağrıyor?’ ‘Kolum ağrıyor’ 'Azimua’yı doğurdum senin için"
Kardeş neren ağrıyor?’ ‘Kaburgam ağrıyor’ ‘Ninti’yi doğurdum senin için’
Kardeş neren ağrıyor?’ 'Ağ’ım ağrıyor’ ‘Ensag’ı doğurdum senin için ’

doğurduğun küçükler için... Abu, bitkilerin kralı olsun. nintulla, magan'ın efendisi olsun, ninsutu, ninazu ile evlensin. ninkasi, arzuyu doyuran olsun. nazi, nindara ile evlensin. azimua, ningişzida ile evlensin. ninti, ayların kraliçesi olsun. ensag, dilmun'un efendisi olsun. enki baba, sana şükürler olsun.

✔ önce hieros gamos sonra da tıpla ilgili ritüelleri görürüz. Tekrarların olması ve sonunda bir düzenin kurulması da ritüelin yapısını gösterir. şifacı Tanrıların adını ve yerlerini öğrenerek bunların ismini zikreden bir ritüel söz konusudur. Ritüel öncesi hieros gamos şifanın kutsal kökenini ifade eder.

✔ erhan altunay - paganizm 2. mezopotamya - mısır.
✔ samuel N. kramer : sümerlerin kurnaz tanrısı enki.

✔ aynur çınar : Lilith yahudi mitolojisinde ana tanriça 'nın düşüş ve şeytana dönüşüm seruveni.

Lilith kelimesi "fırtına, hava, rüzgâr" anlamına gelen lil den türediği, sümerce den akkadçaya lilitu olarak geçtiği kabul edilir. Lilith, lilitu, lamaştu olarak mezopotamya dan levant bölgesine yayılmış. Babil’de rüzgârın yıkıcılığına ve şehvete hükmeden dişil bir ruh hatta Fırtına Tanrıçası olan lilītu; ataerkil zihniyetin gittikçe yerleşmesiyle, cazibesiyle geceleri erkekleri tuzağa düşüren ve bebekleri öldüren şeytani bir karaktere dönüşmüştür. Bu özellikleriyle Lilith Yahudi mitolojisine geçmiş ve kısır ve seksualiteye sahip en büyük dişi şeytan olarak kötülüğün zirvesine oturmuştur. Ayrıca Lilith’e Yeşaya 34:14’deki atıf sebebiyle o, Yahudi şeytan araştırmalarında kilit isim olmuştur. Bu sebeple Yahudi tarih ve literatüründe başta Âdem’in Havva’dan önceki ilk eşi olmak üzere İsmâil’in torunu Naama ve Saba Melikesi gibi pek çok kötü kadınla özdeşleştirilmiş ve Eril Tek Tanrı karşısındaki en büyük dişi düşman olarak kabul edilmiştir. Bu çalışmada Lilith’in etimolojisinden ve mitolojideki özelliklerinden yola çıkarak, Yahudi mitolojisi ve mistisizminde şeytani Lilith’in genel nitelikleri ortaya konulmuş ve Yahudiliğin “kötülük” profili yakalanmaya çalışılmıştır.

✔ lil-ith : lilith: ataerkil düzene başkaldırının ilk mimarı.
✔ en-lil : tanrı-rüzgar /fırtına/hava. enlil : en ; meaning lord, lil ; meaning wind, or storm. enlil : lord wind - lord storm. en-lil, karısı nin-lil ile birlikte elam dağlarında oturur. nippur sunağı enlil'e adanmış.

✔ isa, babasız doğmuş ise erkeklik cinsiyetine sebep y kromozomu 'nu nereden almış? belli ki kromozom nedir bimiyor idi muhammed gibi mitos kurgucuları. bir tane allah olsa kebir كبير büyük olurdu, ama allah büyükler - kebirler arasında ekberأكبر enbüyük, yani büyükler arasında enbüyük 'dür ellah. kabile arapları ilah taraftarı olarak yarıştırmışlar ilahları, sosyal seçilim sonrası allahü ekber oluşmuş. yıldızların, güneşin ve ayın, dünya gökkubbesi tavanına yerleştirildiğini zanneden muhammedin evren bilgisi, akad/babil evren modeline dayanır. akadlarda şamaş/güneş, yeraltı dünyası erşetu'ya gidince yeryüzünde gece olur ve sabah vakti yeryüzüne çıkmak için belirli rotayı takip eder, ve sabahleyin güneş, şafak ile yeryüzüne çıkar, yeraltı erşetu dan. kehf 86, yasin 38, bakara 187 ayetlerini muhammed, akad/babil mitosundaki evren tanımından almış, kurgulanmış allah dan değil.

✔ kutsal kitaplar sümer kaynaklı.

✔ allah mükemmel olsa insan gibi egoist olmaz idi. allahı mükemmel tanrı yapmaya çalışan müslüman, ayetlerdeki bencil, tuzakçı, intikamcı ve ertesi gün karar değiştiren siyasetçi allah karakterinden habersiz olsa gerek. 3bin yıl önce mitosta mülk allah'ındır, mekan lügal'indir / rasul'ündür. rasul, tanrı vekili ve elçisi dir. mezopotam mitos figürlerinde tanrı ayaktadır ve ayakları yere basar, mülk'üne basar, lügal ise arş/taht üzerinde oturur, ve götü taht'a/arş'a değer ve ayaktaki tanrı dan buyruk/vahiy alır lugal/rasul, esin aldığı o tanrı buyrukları ile toplumu-devleti yönetir.

✔ antik dönemde, ortadoğu milletlerine, sümerlere, akadlara yahudilere hristiyanlara vs pek çok dine göre tanrı gökde dir ifadesi var. onların dili ve anlayışındaki allah gökde olduğu için mi allah, siz yanlış biliyorsunız ben gök'de değilim diyememiş, üstelik gök'de oturduğuna dair beyanlı ayetler göndermeye devam etmiş, örneğin yunus 3, hadid 4, secde 4, taha 5, hud 7, araf 54, furkan 59 ayetlerinde "allah isteva ala arşi اللَّهِ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ allah oturdu taht a" ifadesi hep var.

✔ madem bozulmuş, tahrif olmuş önceki kitaplarını düzeltmek amacı ile son kez quran kitabını gönderiyor, o halde "ben gök'de oturmuyorum" ifadesinde bir ayet koysaydı quran 'a, vahyetse idi muhammed e, şimdi boşyere tartışmaz idik. muhammed, uzayın dokusunu, galaksileri, süpernovaları biliyormuş ama allah, bu bilgileri ona vahyetmediği için bu içerikte ayet yazdıramamış ve halifeler quran a koyamamış mı?

✔ ibranice incil'de abaddon, yunancası apolyon. yıkım, tahrip meleği, gayya kuyusu melek i, cehennem mekanı meleği.

✔ abaddon, apolyon, zebani nin ibranicede adı.

✔ fenikeliler kendilerine kenani der idi.

✔ tarihsel hilafet, şeriat, islam nizamı süreci.

✔ el lat اللات hacerul esved aslında, put el lat hâlen aynı köşesinde. bir tane allah olsa idi kebir olurdu, ama allah kebirler arasında ekber, yani büyükler arasında enbüyük. kabile arapları ilah taraftarı olarak yarıştırmışlar ilahları, sosyal seçilim sonrası allahü ekber oluşmuş. anubis - çakal başı ile simgelenir. thoth - karga başı ile simgelenir. seth/şeytan- domuz başı ile simgelenir. quran'da ki ayetler, gök den inmeden önce mitos öykü anlatısı olarak var idiler ortadoğu'da. domuz'un haram olması, seth/şeytan 'nin domuz baş ile harf/simgelenmesi dır hiyeroglif yazıtlarında. ortadoğu'da yazı yazmak icadından sonra devleti yönetenlerin yaptırım gücü anlamında kullanıldı tanrı/allah, halen devlet ile ilişkili 'dir şeriat 'da. yahve elohi allah vs tanrı adlarının başka başka olması, ortadoğu'da tanrıyı yaratan insan kültürlerinin başkalığı sebebiyle dir. gassaniler, eloh dan allah türetmedikleri 300'lü yıllarda allah adı kullanılmıyor idi. allah adını gassaniler türetti eloha dan.

muhammed den önce arap kültüründe mücahid göstertili, şiir ve masal anlatı sanatı var idi hazırda, ve ortadoğu'da mitos göstertili özneler var idi, araplar'da siyasi birlik uğruna bunlar birleştirildi emeviler döneminde. 4 lisan konuşan roma elçisi dıhye kelbi, cebrail kılığına girip muhammed'e ilk ayetleri yazdırdı, islam böylece mayalandı ve sonra savaşlardan kazanılan enfal ganimetleri ile ısınan kalpler sayesinde islam genişledi.

✔ 1932'de mekke'nin 1100 km yakınlarında düşmüş gök taşından kaynaklı oluşmuş kraterler bulunuyor. buralardaki kuma bürünmüş kraterlerdeki bulgular incelendiğinde içi beyaz kabuğu siyah, gözenekli, homojen olmayan taş & mineraller bulunuyor. bizim hacer'ül esved'e çok benziyor bu taşlar. (gözenek teorim bir nevi doğrulanıyor.)

✔ pazarlıkçı musa'nın, 50 vakit namazı, miraç 'da 5 vakit e indirmesi. horus / isa 'nın bebek iken konuşması. adem ve havva'nın, çömlek gibi biçim verilerek yaratılması. 300+9 yıl uyuyan insanlar ve köpekler. kral süleyman'ın karıncalar ve kuşlar ile konuşması. süleyman'ın hüdhüd kuşu ile sebe melikesine (belkıs kadın hükümdar) haber yollaması. hz yunus'un balık tarafından yutulması ve kurtulması. üzeyr ve eşek'i nin ölüp 100 yıl sonra dirilmesi. isa'nın kuşlara can vermesi. ibrahim 'in kestiği 4 kuş 'un dirilmesi, atargatis öyküsünün, balıklıgöl öyküsüne dönüşmesi. cumartesileri kurnazlaşan balıklar, yunus'u balık yutması. yahudilerin maymun olması, muhammed 'in "hurma ağacı nakhle halamız dır" demesi, vs.

muhammed'in, firavun mumyalarına yapılan ağız açma ritüelini, bakara 73 ayetine sokarak, inek/sığır eti ile ölüye vurulunca ölünün dirildiğini zannetmesi. muhammed'in peygamber zannettiği yahuda kralı süleyman'ın harut marut marifetleri. süleyman'ın mührünü balığın yutup, balıkçıların bulması. ibrahim'i yakmayan ateş. fil ordusunun ebabil kuşlarına yenilmesi. muhammed, burak ve miraç öyküsünün, etana ve lamassu öyküsünden alınmış olması vs, bunlar, kalabalıklaşan toplumu iknâ edebilme yordamı idi, doyurulmamış siyasi gereksinme 'nin sonucu olarak, ayet biçimine evrilerek günümüze ulaştı mitos öyküler. bergamalı galen'in süryanice gebelik tıp metinleri, anne karnında 3 karanlık zar olarak zümer 6'da quran'a geçmiş. zümer 6 ayeti bergamalı galen den gelmiş, allah dan değil.

✔ din mitosu, öncekilerin öyküsü, esatir evvelin, dünya yaşamı nın mâkul tarifi, iklim ve tarımda niteliksel takvim amaçlı kurgulanmış idi. geçmişin dini, geleceğin mitosu süreçinde biz, ardıl tarafta kaldığımız için bize din tanımında paketlenmiş. mâzide kalan akkadi/nabati kültürü, islam dini/devlet dsiplini olarak biçimlenmiş, istikbalde tüm yaşayacaklara. nuh tufanı, lokman iksiri, eyüb sabrı. musa'nın ve büyücülerde değneklerin yılan/ejder olması. musa'nın denizi 2'ye yarması. 3 bin sene sonra muhammed'in ay'ı 2'ye yarması, insan gözünden görünen gökyüzü uzaklığı hacminde, gerçek hacminde değil, çünkü ay, dünyanın 4 de 1 i hacminde. ay yarılıp kubeys dağına inseydi, yalnızca mekke'de değil, tüm dünya'da görülmeli idi.

✔ tavaf, hindu geleneği, yani Şöyle ki hindular bu sankara taşının etrafında 7 kere tavaf yaparlardı Kabe'ye gelince de bu adet devam etmiş. lat - hacer-i esved, kâbe’nin doğu köşesinde 1,1 metre yükseklikte gümüş mahfaza içerisinde bulunur ve tavâfın başlama ve bitiş noktasını işâret etmekte dir.

✔ eorpata 'ların dua ettikleri kara taş ile ilişkisi olması gereken taştır konuyla ilgili kaynak antik tarihçi (bkz: apollonius rhodius)'un (bkz: argonautica) adlı eseri. iskit soylu olan eorpata'lar er pataklamadıkları(öldürmedikleri) zamanlarda bereket için kybele'ye ve (bkz: ertemi)'ye dua ederler idi. (kybele / kıble)

✔ HACERÜL ESVED İLE MÜŞRİKLERİN LAT MENAT UZZASI ARASINDA NE FARK VAR?
.
HACERÜL ESVED: Kabe duvarındaki 50 santimlik siyah taş. Meteor olduğu veya cennetten geldiği! düşünülüyor. Bir işaretmiş Müslümanlar için. Ahirette şefaat edecekmiş
.
(Hacer-ül esved, kıyamette insanlara şefaat eder.) (İbni Hibban) ???
.
(Hacer-ül Esvede el sürmek günahları döker.) (Nesai) ???
.
Şimdi Mekkeli müşriklerin putlarına bakalım: Lat, Uzza, Menat
.
LAT: 4 Köşe kaya parçası.
.
MENAT: Siyah bir kaya parçası. Arapların saygı gösterdiği en eski put
.
UZZA: Beyaz bir taş olduğu zikrediliyor.
.
araplar taş a hürmet etmeyi çok seviyormuş. Hani heykelcikler put zannediliyor ya; taşlar, kayalar put ve tüm nebiler bu putları ve temsil ettikleri sistem ve zihniyeti çökertmek için gelmişler.

✔ kabe de kırılmayan put allat. tanrıça al-lat quranda kabedeki putlardan biri olarak geçer. al-lat; tanrıça inanna'nın, ishtar'ın, ester'in, astarte'nin versiyonu dur ve diğer adı kaab'tır (kabe adı tanıdık geldi mi ?). al-latın simgesi ise siyah taştır hatta al-lat'a inananlar da bu siyah taşa tapınırlardı. ilgili taş yüzyıllar boyunca takiyyenin kralı yapılıp cennetten gelme diye yutturularak milyonlarca müslümana kutsal addettirilmiş, öptürülmüş ve el sürdürülmüştür. sonra atatürk heykeli put. ironiye bak.

✔ sumerler kıvırcık saçlı ve uzun sakalı kılı insan lar Aryenler kılı bir ırk, türkler de çenesinden iki kıl var çekik gözlü tatarlar, sumer kürtçe akili ve atık erkekler anlamına gelir. Buzulların ermesiyle kuzey hazar denizi yükseliyor bu ARYENİ halk ve güneye doğru göcuyorlar, ve oranın yerli halkı NÛH nebî nîn torunları olan KA Tİ (kasitiler) kurdlerin ataları dağlı lar anlamına gelir bu halk ile bulusuyorlar. Sümer tabletlerin de kasitililerle (Gûtî) nasıl savstiklarini anlatılır. Sumerler Kenan veya Yemen'den Akatlari esir edip köle olarak calistirirlar yıllar sonra Akatlar Sargon liderliğinde isyan edip Akat mediniyetini kurarlar yıllar geçtikten sonra Gutiler bu imparatorluga son verirler böyle akıp gider,. Türkülerin ilk gelişleri Apasiler zamanın da turkmenleri esir alıp getirler köle olarak calistisrirlar ve Mısira da götürürler çok uzun yıllar sonra orda bir mirlik kurarlar

✔ quran ayetleri, muhammedin ölümünden 300 yıl sonra yazılmış insanlar anlatılanı üç saat sonra unutuyor ne kadar doğru hatırlanır .Vahiler yazıldıysa bir tanesi bari kalmamışmı geriye

muhammed'in peygamber olduğunu müjdeleyen varaka nevfel ve hz hatice ve cebrail kılıklı dıhye kelbi ve rahip bahira ve bishops edessa ekolü piskoposları, ibas hiba, edessalı rabbula vs, adı islam konulmamışken, maide 3.ayet henüz yazılmamış iken, islamı kuran kişiler bunlar idi. allah, gönderdiği 3 dini yanlış yorumlayanları düzeltmek ile uğraşmamış, 4.sünü göndermiş, islamı, yine aynı uzlaşılamaz hükümleri. yeni hükümlerin çoğunda, insanların cinsel organları ilgilendirmiş allahı çünkü siyasi muhatab insan toplum içerisinde etken canlı. kalabalık insanlar arasında asayiş sağlamak için tanrı figürü tek seçenek idi.

bel'am : salman farısi ile eski eserleri tercüme edip muhammed'e ezberletirdik, o da vahiy gelmiş gibi insanlara söylerdi. ilkokul 4. sınıfta din dersi gördük, vahiy konusu anlatılıyordu; dedim ki: "ya bana niye gelmiyor? üniversite yıllarında da şunu idrak ettim: "Bir insana vahiy gelirse herkese de gelir. WhatsApp 'da bir mesaj yazıyorum istediğim bütün kişilere gönderiyorum. çok kişiye göndermenin ilave bir maliyeti yok! birtakım uyanıklar insanları keklemişler. ciddiye alınması gerekenler, toplum yaşantısında ahlak ilkeleri dir

ekip arkadaşları tarafından meşgul edilmek istemiyorsunuz ama sizin ile konuşan birisi peydah olduğunda, veya eşleriniz bik-bik dedikodu yaptığında özel mesajlar gönderir allah, yapmayın, nikahlanın direkt çoğalma eylemine geçin, sizi yöneten ve yargılayan siyasetçilerin işlerini zorlaştırmayın dedirtmişler allaha. çünkü 7.yüzyılda peygamber ve halife sıfatları, günümüzün başbakan ve cumhurbaşkan sıfatları nın karşılığı idi. islamın hüküm vermek merakı, siyasetin iş süreçlerine muhatab ve rakip istemeyen hükümet biçimi olmak arzusundan geldiği belli.

ayet içerikleri niye fenike-sümer-akad mitosları nın yöresel kültürü, allahın ağzına iliştirilmiş diye sorulduğunda, benzer mitos izahatına olan inançların, yakın coğrafyalarda paylaşılmasından olabilir diye düşünmemiş olabilirsiniz. aynı ortadoğu mitosları moğolistan'da yok örneğin, japonya'da yok, peru'da yok, sefil somali'de sefil bangladeş'de yok vs. çin/çungua'da ilim varmış alınması gereken, bilmişler 7.yüzyılda ama çungua'ya peygamber göndermeyi unutturmuşlar allaha. allah yalnızca ortadoğu milletlerine peygamber göndermeye becerikli. ve ortadoğu mitosları ndan ayrık tanım yapan bir din getirilemediği için g.ö.t kadar bölgede, tekrar-tekrar peygamber ve din türemiş peşpeşe ve hepsi sorunçlu, hepsi külfet.

✔ arkaik ve çağdaş dinî topluluklarda fuhşa rastlanmaktadır. Bununla birlikte bu tip dinî gruplarda görülen fuhuş daha ziyade kutsal fuhuş veya “ilâhî evlilik”tir (hieros gamos).

Kutsal fuhuş, anaerkil dönemden kalma bir geleneğin devamı niteliğindedir. Buna göre yer ve göğün birleşimini taklit edecek şekilde özel seçilmiş kadınlar erkeklerle cinsî münasebete girerler; böylece göğün yeri “dölleme”sinin benzeri olarak erkekler de bir bakıma tanrıça addedilen özel kadınları döllemiş olurlardı. Çok eski dönemlerden itibaren kutsal sayılan bu evlilik kurumunun zamanla organize hale geldiği anlaşılmaktadır. Genellikle bereket ilâhlarına ayrılan tapınaklarda görevli kadınlar istekli erkeklerin davetlerini reddedemezlerdi.

Kutsal fuhşa ait en eski yazılı belgeler Mezopotamya’da Ur şehrinden gelmektedir. Milâttan önce 2300 yıllarına ait Sumerce bir tablet Tanrıça İnanna’nın hizmetindeki kutsal fahişelerden bahsetmektedir. İnanna’ya adanan tapınaklarda bu işe has olmak üzere ömürlerinde bir defa cinsî münasebete girecek çok sayıda kadın toplanır, tapınağa gelen bir kişi istediği kadını seçerek özel odalarda münasebette bulunurdu. Erkek ücret ödemek zorunda değildi. Aynı geleneğe daha sonra Sâmîler arasında da rastlanmaktadır.

✔ Akkadca’da, İnanna’nın Sâmî versiyonu olan İştar tapınaklarında bu işi yapan kadınlara “kadiştu” veya “zermaşitu” adı verilmektedir. Suriye ve Filistin’de Adonis tapınaklarında da aynı işlem yapılmaktaydı. Hammurabi kanunlarından anlaşıldığına göre Marduk Tapınağı’nda görev yapan bu kadınlar “Marduk’un kadınları” (sal Marduk) diye anılırlardı.

✔ Nu-gig (Hasta olmayan?), Kadiştu, Kedeşah (kutsal kadın) ise 'kutsal fahişeleri' ifade ediyor. Bunlara Kişreti(şikreti) 'kapalı' da deniyordu.

Sümer, Babil ve Assur toplumları, kaynağı İnanna dönemine dayanan kutsal fahişelik kurumunu, yeniden ele alarak çözüm yolları geliştirirler: Şimdiki Baba, Dayı toplum biriminden sayılmaya devam edilen bu kızı kendi toplum birimi namına , tapınağa adayarak, bir anda, onu hem kendi toplum biriminin aidi kılmış olur ve hem de, böylece, onun üzerinde, kendisinin ve kendi toplum biriminin bütün erkeklerinin cinsel ilişki hakkını yasaklamış olur. Çünkü tapınak fahişeliği İnanna'dan beri yalnızca yabancı erkeklere sunulan bir kurumdu.

Babil'de İştar olarak tanınan Sümer İnanna'sının Uruk (Erek-Larak) yerleşimindeki kutsal tapınağında, Şamha-tu(zevk kızı) veya Harim-tu (fahişe) 'ler bulunduğunu biliyoruz. Cennet Huri'leri tanımı da buraya dayanıyor olmalıdır. 'Yabani toplumun' temsilcisi olan Enkidu'ya, yemeyi, içmeyi, giyinmeyi kısaca uygarlığı Gılgamış'ın kız kardeşi olan bu kutsal fahişe öğretmiş, yabancı misafiri doğrudan doğruya, İnanna'nın (İştar) kutsal mekanına götürerek Enkidu'nun gönlünü çalmıştı. Gilgamış ve Enkidu aracılığıyla iki farklı toplum birim arasında kurulan kardeşleşme, bir bakıma, Uruk kutsal fahişeliği yoluyla gerçekleşmiştir. İnanna'nın inşa etmesinden bu yana Kutsal Tapınak, yabancı erkeğin can korkusu duymadan, başlangıçta geceleri, Uruk kızları ile buluşma mekanı olarak da kullanılıyordu.

Kutsal beş Sümer yerleşimi (Eridu-Girsu, Badtibira-Pantabibla, Uruk-Erek, Sippar, Şuruppak) arasındakiilk kardeşlik ilişki düzeninin kurulması, her birimin kendi kadınları üzerindeki evlilik haklarının tamamen yasaklanması ve onların sadece yabancı erkeklere verilmesi yönüyle de ele alınmış olmalıdır.

Giderek, kadının, yaşamı boyunca, en azından bir kez, kutsal bir mekanda kendini yabancı bir erkeğe verme kuralı haline gerileyerek kutsallaşan davranış biçiminin gerisinde, toplum birimlerin kadınlarını karşılıklı olarak birbirlerine vermesi eski kuralı yatar. 'Şehirleşme'yle birlikte giderek değişen koşullarda, kadın, artık 'kendi şehri'den birisiyle de evlenebilme hakkını elde edebilmek için, 'yabancı erkek'le evlenme yükümlülüğünü hiç olmazsa sembolik hale getirmeliydi. Kendini yılda bir kez veya yaşam boyu bir kez yabancı bir erkeğe sunarak bunu sağlar. Daha sonra bu sembolik yükümlülük de, başka yolların yanısıra, bu kadın adına yabancı erkekle kutsal fahişelerin yatması yoluyla da aşılmış gibidir. Kutsal fahişeliğin, bir fedakarlık gerektiren saygın yanına bakılırsa, bu pek mümkün görülüyor. Evleninceye değin 'serbest aşk yaşayan' topluluklarda, bazı Amerika yerlilerinde, Tırakya'lılarda, genel olarak hiristiyan geleneğinde, bir yönüyle, yabancı erkekle evlenme eski yükümlülük izlerini de buluruz.

Sümer-Babil'de fahişelik ve tapınak-manastır kadınlarının kutsallığı, bütün öteki kadınlar namına, kadınların eski ilişkilerden kalan yükümlülüklerini üstlenmelerinden de doğmuştur. Böylece, öteki kadınlar gevşemiş eski akrabalık sistemleri içinde daha özgür bir evlilik düzenine doğru geçerken, eski yükümlülüklerinin önemli bir bölümünü hemcinsleri olan kutsal kadın ve fahişelere devretmişlerdi. Eski toplum, buna karşılık, duraksamadan, kutsal kadınları baba toplum birim parçası addederek ve baba mirasından sadece onlara pay vererek ödüllendirir!

Kutsal fahişelerle sadece yabancı erkeklerin ilişki kurabileceğini gösteren eski tabletler, Heredot'un verdiği bilgilerle de doğrulanıyor. Heredot'a göre, Babil'li kadın, hayatı boyunca en azından bir kere, Afrodit (Babil'in İştar ve Sumer'in İnanna'sı karşılığı) tapınağında kendisini bir yabancı erkeğe sunmak zorundaydı; bu yabancı erkek Babil'li kadına 'para' veriyordu. Bay Dhorme burada modern fahişeliğin kaynağına ulaştığını sanırken biraz erken davranmaktadır. (*2)

Heredot anlatımında, para olarak ödeme halini alan bu uygulamanın daha eski kaynağı, Babil'li kadının bir yabancı erkekle yattığına kanıt olarak saklaması gereken 'hediye' idi. Bu 'hediye'nin yabancı erkeği sembolize eden bir tanıtım ve kanıt aracı olarak önem taşıdığı açıktır. Eski Ahit, böyle bir tapınakta, 'bilmeden gelini ile yatan' bir peygamberin 'hediyesi'nden bahsederken geçmişe, Heredot'tan daha yakın durmaktadır.

Bir yandan 'şehirleşme', öte yandan da koca toplum birimine gelin gelen kadının doğurduğu kızların baba toplum birimine ait olma yolunda ilerleyişi, eski toplumun zaten tanıdığı kutsal kadınlık kurumunun yeni bir yükselişine yol açmış olmalıdır.
Kilise (Église) ve Sinagog (Synagoge) kelimeleri, eski İbrani, Akad ve Arap dillerinde Kiniştu kökünden gelen Keneşet, Kenişat kelimelerine dayanmaktadır ve bunların hepsi, toparlanmak, biraraya gelmek, buluşmak anlamı taşırlar. Tapınak kelimesine kaynak olan Tapmak da, Türkçe'de buluşmak anlamındaydı. Bu mekanlar, Tanrılar ile buluşma alanları haline gelmeden önce, gerçek toplumun, gerçek buluşma ve can güvenliği sağlanmış dokunulmazlık alanlarıydı da.

Aşk, üreme, bolluk ve bereket bayramları olarak tanınan törenler, aslında iki toplum birim arasındaki kardeşlik ittifakının kutsal evlilik'ler aracılığıyla her sene yinelenmesidir. Bu törenler (Gudea silindir tabletine göre) tapınaklarda gerçekleşiyordu. Kız evladın baba toplum birimine geçmekte olduğu bu dönemde, tapınaklar kutsal kadınlar bakımından hiyerarşik bir yapı kazanacak kadar gelişmiş durumdadır. Hammurabi yasalarının farklı özelliklerdeki kutsal kadın ve fahişe kategorileri bu süreci ortaya koymaktadır.

Her şeyden evvel, eski tablet ve kanun yazılarında "bira satıcısı kadın", "meyhaneci kadın", "Kabare, han sahibi kadın'' (HY., §109-§111 vb.) olarak tanıdığımız bir kadın kategorisi bulunmaktadır.

Sümer kıraliyet soykütük listesinde "Kiş'te, Kiş'in temellerini sağlamlaştıran, hancı kadın Ku-Bau 'kıral' olarak 100 yıl hüküm sürdü" şeklindeki ifade, geçmişte 'hancı'lığın bir çeşit kutsiyetini de anlatıyor olmalı. Üstelik, Sümer secere kayıdında bir 'kadın kıral' olarak ender bir durumdur bu. Listenin ilerisinde de, "Kiş'te, (daha sonra) Ku-Bau'nun oğlu Puzur-Sin 25 yıl hüküm sürdü" diye yazılması, Hancı kadın'ın güçlü konumuna da bir işaret olmalıdır. (Liste için bkz, S. N. KRAMER. Sümerler. S. 428)

Assur yasalarında 'genelev' olarak ifade edilen bu kurumun, bir çeşit meyhane; sadece manastır kutsal kadınlarının yönetme ve içine girme hakkı olan buluşma mekanı olduğu anlaşılmaktadır: manastırda oturmayan bir naditum, bir entum, bir bira evi (meyhane) açar veya bira (içmek) için bir bira evine girerse, o kadını yakalayacaklar dır.

Genelev özelliğinden kendini henüz ayrıştırmamış olduğu dönemdeki Tapınağa ait olan kadınlar arasında ilk sırada 'baş rahibe' gelmektedir. Baş Rahibe, başlangıçta, kutsal evlilik törenlerinde tanrıçanın yerine geçerek, bir dizi kutsal hazırlıktan sonra , Tanrı temsilcisi kıral ile buluşuyordu. Kutsal baş rahibe, nin-dingir (tanrısal kadın) veya En-tu (ulu hatun) olarak bilinmektedir.

Hammurabi bunlara (Manastırda oturmayanlarına) 'Taverna', 'meyhane', genelev açma ve içki içmeyi yasakladığına göre, Ku-Bau, geçmişte 'han' açma hakkı olan bir Baş Rahibe veya Naditum gibi görünüyor. İslam'ın Hacı'lığıyla ilgileri olmayan şimdiki genelev patroniçelerinin 'hacı ana' olarak tanımlanması, genelev ve yöneticisinin İnanna'dan bu yana geçmişteki kudsiyetinin, belki, zamanımıza aktarılmasıdır.

Tapınak düzeninde sıkça karşımıza çıkan, bir diğer kategori Kadiştu (Nu-nig) ve Naditu (Sal-me) 'lardır. Bunlar Zer-maşhitu (Nu-bar) , 'tohumu unutan kadın', daha tam olarak 'kısır kadın' demektir. Bu kadınlar daha çocukluk veya genç kızlık dönemlerinde tapınaklara adanıyorlardı. Daha adanma sırasında Naditu (Salme) adı aldıklarına göre, eğer 'özel bir tedaviden' geçirilmedilerse, bunların 'kısır' olacakları ve çocuk doğuramayacakları bilinemezdi. Üstelik bunların evlenme hakları da vardır. O halde 'Kısır kadın' nitelemesi, bunların çocuklarının, evlendikleri kocaya verilmemesi, tapınağa veya baba evine devredilmesi anlamında ele alınıyor olabilir. Öte yandan, 'normal' kadınların çocuk düşürtmesi veya bir adamın döverek düşüğe yol açması yasalarda cezalandırılıyordu. Fakat, eski toplumda gerek homoseksüellik ve gerekse hadımlık kurumları kullanıldığına ve bazı hallerde özendirildiğine göre, kimi kutsal kadınların, akrabalık ve miras sisteminde karışıklığa yol açacağı gerekçesiyle çocuk yapmama yükümlüsü kılınmış olmaları da mümkündür. Eski Sümer ve Babil'de bu sonuç için gereken çocuk düşürme teknikleri biliniyor olmalıydı.

Bunlardan bağımsız olarak, Hammurabi yasalarında 'Naditu'lar, kocalarına çocuk doğurmanın alternatifi olarak , bir esire yoluyla 'çocuk temin etme'liydiler. (HY. , § 137, §144, §145) Kutsal kitabın ünlü kısırı Sara da, kölesi Agar'ı kocası Abraham'a sunarak evlat sahibi olmuştu.

Hammurabi yasasında, sonuçları miras hakları üzerinde değiştirici etkileri olan üç tür Naditum tanımı buluyoruz.
(§-179, §-180, §-181, §-183. maddeler için "Eski Toplumda Miras Paylaşım Düzeni"ne Bkz..)

Buna göre, "Manastır Naditum"u, "Babil Marduk'unun Naditum'u" ve "tanrıya adanmış Naditum", baba mirası ile farklı ilişkiler içinde görünmektedir.

Sugitum'lara gelince, bir çok madde de yapılan Naditum-Sugitum karşılaştırmalarına göre, Sugitum, sosyal kategori olarak, Naditum'dan daha aşağıda yer almaktadır:

§ 144 - Eğer bir adam bir Naditum ile evlenirse ve o Naditum kocasına bir kadın köle verirse , o köle doğurursa, (fakat) bu adam (bu kez) bir Sugitum ile evlenmeğe karar verirse, o adama müsaade etmiyeceklerdir, Sugitum'u alamayacaktır.

§ 145 - Eğer bir adam bir Naditum ile evlenirse ve (Naditum) ona çocuk temin etmezse ve (0 adam) Sugitum ile evlenmeği kafasına korsa, o adam Sugitum'u alacaktır. Onu evine sokacaktır (fakat) o Sugitum, Naditum ile yarışmayacaktır.

Demek ki, Sugitum, kocasına devredilen bir çocuk doğurabiliyordu. Fakat öte yandan, herhalde, tam da bu nedenle Sugitum'un baba mirası üzerindeki hakkı neredeyse çeyizle sınırlıdır:

§ 183 - Eğer bir baba, Sugitum olan kızını kocaya verirken çeyizler ve mühürlü belge yazarsa, baba kaderine gittiği zaman baba evi malından hisse almayacaktır.

§ 184 - Eğer bir adam, Sugitum olan kızına çeyiz vermez (ve) kocaya (da) vermezse, baba kaderine gittiği zaman, baba evinin gücüne göre kardeşleri ona çeyiz verecekler , onu kocaya vereceklerdir.

Kayıtlarda yer alan Sal-Zikrum (Sinnişatu) kategorisi ise, kelime olarak 'kadın erkek', 'kadına dönüşmüş erkek' veya 'erkek kadın' gibi anlamlara geliyor. Bay Dhorme, bunlarda bir çeşit Amazon karakteri tespit etse veya bunların kadınlar arasında erkekleri temsil eden bir kesim olduğu düşünülse de, bunlar konuyu açıklayıcı değildir. Kayıtlarda sözkonusu olanın gerçek bir kadın olduğundan şüphe duyulamaz. Hammurabi yasası bunların 'kız evlat' olduğunu ifade ediyor.

Mısır topluluklarında, ilk erkek çocuğun kurban edilmesi geleneği, kız biçiminde (uzun saçlı ve kız elbiseli) yetiştirilen 'adaklı' çocuk kanalıyla da aşılmış olmalıydı. Adana'da Mısır kökenli Fellah'ların kız biçimli 'adaklı' erkek çocuklarını görmüştüm. Bu durum, Sal-Zikrum'un, burada tersine, erkek çocuk kimliğiyle yetiştirilen kız çocuk olabileceğini de düşündürüyor.

Öte yandan, 'Sal-Zikrum' tanımı ile anlatılmak istenen, Türkçe'de, 'kız oğlan kız' ifadesiyle bize ulaşan anlamda olduğu gibi, kız evladın bakire olmasına bir vurgu da olabilir.


Sal-Zikrum ve Girşikkum (Bay Dhorme bunu Kirşeku diye okuyor) (=ufak tefek, küçük, minyon?) , doğurduğu oğluna sahip çıkamazdı:

§ 187 - Bir Girşikkum, bir saray hizmetkarı veya bir SAL. ZİKRUM'un evlatlık (verdiği oğul) üzerinde hak iddia edilmeyecektir. (*3)

Hammurabi yasası, onların oğulları bakımından da, doğuran ana-oğul ilişkisini uzak tutmayı sürdürür:

§ 192 - Eğer saraya ait bir hizmetlinin veya bir SAL. ZİKRUM'un oğlu, kendisini büyüten babasına ve anasına ''sen babam değilsin, sen anam değilsin" derse dilini keseceklerdir .

§ 193 - Eğer, saraya ait bir hizmetlinin veya SAL. ZİKRUM'un oğlu, öz babasının evini öğrenirse, onu büyüten baba ve anadan nefret edip (kendi) babasının evine giderse gözünü oyacaklardır.

Nu-gig (Hasta olmayan?), Kadiştu, Kedeşah (kutsal kadın) ise 'kutsal fahişeleri' ifade ediyor. Bunlara Kişreti(şikreti) 'kapalı' da deniyordu. Burada ne anlamda 'kapalı' denildiğini bilmiyoruz. Fakat, Türkiye'de, evli bir kadın'ın 'üstüne gelen' ikinci kadına 'kapatma' da denildiğini biliyoruz.

Şamhatu (zevk kadını) , Harimatu ve Kişretu ( veya Şikretu) aynı zamanda 'adanmış' fahişeleri tanımlamaktadır. Bunlara genel olarak İştar kadınları istari-tu denilmesi, tanrısal kutsal yönlerini olduğu kadar İnanna'ya uzanan tarihsel derinliği de yansıtmaktadır.

Kudüs tapınaklarında nethinim (adanmış, verilmiş) kategorisi bulunuyordu. Sümer-Babil toplumlarında, bunların dışında, büyücü, Şaman kadın 'kaşşap-tu'; "sal-er" ağıtçı kadın, ağlayıcı; Nartu ve Zammertu, şarkıcı, muzisyen gibi 'kutsal'lık da taşıyan kadın kişilikler bulunmaktadır.

✔ Hammurabi Kanunlarında şöyle denir:
"§ 137 -Eğer bir adam, ona çocuk doğuran bir Sugitum'u veya ona çocuk temin eden bir Naditum 'u boşamaya karar verirse, ...."
"Çocuk doğurmak" ile "çocuk temin etmek" kavram ve fiillerinin MÖ. 2000 yıllarında birbirlerinden çok ayrı iki alanı ifade ettiğini tespit ediyoruz.
Bu nokta bizi, derhal, "eski toplumda kısır kutsal kadın" tanımının, çocuk doğurması engellenmiş olan veya doğurduğu çocuğu kocasına vermemek zorunda olan bir kutsal kadın ile karşı karşıya bulunduğumuz sonucuna ulaştırır.
Evli ise kocasına çocuk vermeyen, evli değil ise çocuk doğurması yasak olan kutsal (fahişe) kadınların, Naditum'ların ve diğer bazı kategorideki kutsal kadınların, hamilelik önleyici çabalarda ve olası hamileliklere son vermede, oldukça gelişkin bilgilere sahip olmuş olmaları gerektiği çıkarsanabilir.
Bu noktada aklımıza derhal takılacak iki temel sorun vardır:
Doğurması yasak olan kutsal kadınlarda, cinsel ilişki durumunda hamileliği engellemek için, jenital parçalama vb. yapılıyor mu idi?
Irak'taki Kürt kızları arasında sürdürülen "sünnet"in kaynağı bununla ilgili olabilir mi?
"Çocuk doğurmak" ile "çocuk temin etmek" kavramlarını ayrı ayrı kullanan eski toplumun böyle davranmaktaki amacı, idari yöntemlerle, o gün için çözüm bulamadığı "aidiyet" konularının toplum önüne çıkışını ötelemekti.

✔ Bizim düzelterek yayınladığımız eski yazılı kanun maddelerini tanıdıkları anlaşılan, fakat Toplum Ve Tarih'in 10 yıllar önce bu noktada gündeme getirdiği noktalardan yazılarında hiç bahsetmeyen akademisyenler Yusuf KILIÇ ile H.Hande DUYMUŞ, "ESKİ MEZOPOTAMYA’DA DİN KADINLARI (RAHİBELER)" başlıklı yazılarında, bizim özellikle öne çıkardığımız "kısırlık kavramı"nın eski toplumda kocasına çocuk vermeyen , vermemesi gereken kutsal kadınlarla ilgili olduğu tezini ve bunun nedenlerini hiç ele almıyorlar.
"Mezopotamya'da çocuk-bebek" , süt anneliği; miras sorunu, aidiyet sorunu, kocaya çocuk vermek-vermemek vb. sorunlarından asla bağımsız değildir.
Bunlardan bağımsız ele alındığında, çocuk düşürtme uygulamasının gerekçelerini yeterince toplumsal nedenlere bağlayarak açıklayamayız.
Mezopotamya erken "Yaratılış" anlatımları incelendiğinde, tanrıların daha işin başında, ilk anlarda "kadınlaştırılmış erkek"leri, "erkekleştirilmiş kadınları", "kısır kadınları", "kısır erkekleri" yarattıklarını görüyoruz.
Hatta, farklı bir "yaratılış" olan Tufan versiyonlarından birisinde, bir yandan toplumlarla ilgili yeni bir coğrafi yerleştirme düzenlemesi yapılırken, bir yandan da "Rahibelik", "Kutsal kadınlık" sistemi yaratılıp, "doğuran kadın", "doğurmayan kadın" ile "bebek kaçıran dişi cin"den oluşan üç tip kadın oluşturuluyordu.
[ Enlil konuştu:
"Gel! Çağırın doğum tanrıçası Nintu'yu,
Sizler toplantıda yok muydunuz?
Enki konuştu:
Ve doğum tanrıçası, Nintu'ya dedi ki:
“Sen doğum tanrıçası, kaderleri veren,
Bütün insanlara ölümü sen getirdin!”
[.....yine bir miktar kırıktan sonra]
“Bundan sonra halk arasında üç kadın olsun!
Halk arasında doğuran, doğurmayan kadın olsun!
Halk arasında dişi cin olsun!
O doğuran kadının kucağında bebeğini kaçırsın!
Yüksek rahibe ve rahibeliği meydana getirsin!
Onlara yasak olsun ve çocuk doğumu bitsin!”]
Kutsal kadınlık ile çocuk yapma yasağı veya kocasına çocuk vermeme kuralı, eski toplumun, doğacak çocuğun nereye ait olacağını çözümleyemediği anda başvurduğu bir idari uygulamadır.
Eski toplumun yapısını ve işlerliğini tanımadan, bu uygulamanın nedenleri çözümlenemez.
Toplum ve Tarih'te, sanılanın tam tersine, "erkek egemen" denilen dönemde bile, kutsal kadınların baba ve koca miras haklarına, belli şekillerde sahip olduklarını ortaya koyan çalışmalar yayınlanmıştır.