tanri ad anlamlari figur ile tanimlamak saglik tedavi kuklasi nitelik metaforu ilahi gorevler mitos aktarim kalbi tartan anubis antik silindir muhur tanrı vekili lugal asli manken ankh anlami

✔ ninhursag veya ki, sümer 'de anatanrıça, yör tanrıçası, enlil 'in kız kardeşi olarak gösterilir idi genellikle. Enki'den Ninsar isimli bir kızı da olmuştur. sümer 'de enki, akad 'da ea aynı tanrı idi.

✔ ninsar : nin, lady, kadın. sar, green, yeşil. nin-sar greenery is the goddess of plants.

✔ ninkurra : nin, lady, kadın. kurra, pasture, otlak, çayır. ninkurra, enki ve ninsar 'ın kızı idi.

✔ ninsikila said to her father enki : 'You have given a city. You have given a city. What does your giving avail me?

✔ dilmun mezopotamya ile indus vadisi arasındaki ticaret yolu üzerinde depo amacıyla kullanılan bakır madenleri olan yurt, dilmun land.

✔ utu - shamash - güneş : akad'da şamaş, asur ve babil'de tapınılan güneş-tanrı nın akadca ismi dir. sümer 'de utu nun karşılığı dır. Babası Sin (nanna - ay), ikiz kızkardeşi iştar dır. inanna - dünya. güneş, şamaş arapçaya şems olarak geçmiş, şems güneş, abduşşems, güneşin kulu anlamında güneşe tapanların aldıkları ad dır.

✔ su tanrı enki nin kızı uttu, dokuma ile ilişkilendirilen tanrıça idi, çivi yazısı simgesi "örümcek" kelimesi dir sümerce 'de. uttu ağ ören bir örümcek olarak tasavvur edilmiş. enki ve ninsikila mitine göre uttu, ördüğü ağın içine girerek babası enki'nin cinsel asılmasına karşı gelir fakat Enki, Uttu’yu ona taze ürünlerden bir hediye getirmeye ve onunla evlenmeye ikna eder. Enki daha sonra Uttu'yu bira ile sarhoş eder ve Uttu'ya tecavüz eder. Uttu, Enki'nin karısı Ninhursag tarafından kurtarılır ve Ninhursag, Uttu'nun vajinasından Enki'nin spermini alıp toprağa ekerek 8 yeni bitkinin büyümesini sağlar.

✔ nippur'da bulunan enki ve ninsikila versiyonuna göre uttu, Enki ve Ninkurra 'nın kızı iken farklı bir versiyonda ninkurra, babası Enki ile çiftleşen ve Uttu'yu dünyaya getiren Nin-imma 'yı doğurur. ninimma ve nammu : Ninimma bazen bilinmeyen yaratıcı tanrıça Nammu ile karıştırıldı; ikincisi sonuç olarak ara sıra ekur 'un gerçek hizmetçisi olarak anılır idi. Nammu ve Ninimma'nın birbirleriyle karıştırılmak yerine akraba olmaları mümkün. nippur'da ninimma, nammu 'ya benzer ilkel bir yaratıcı tanrı olarak kabul edilir idi.

✔ sümer 'de nammu, babil 'de tiamat a karşılık gelen tanrıça dır.

✔ sümerce abzu, akadca apsu, sumerian engur, akkadian engurru. engur olarak da bilinen yeraltı içilebilir tatlı su okyanus adı dır. göller, pınarlar, nehirler, kuyular ve diğer içilebilir tatlı su kaynakları nın suyu apsu dan çektiğine aldığına inanılır idi.

✔ biblos sahil kasabaları sedir ormanları için mücadele, asurlular, Babilliler ve Persler Lübnan dağlarına ve Kenan-Fenike kıyı şehirlerine sık sık seferler düzenlemişler. lübnan sedir ağaçları, firavun saraylarının yapımında sedir tomruklarından yararlandıkları gibi Babil ve Asur kralları ile taştan ve ormandan mahrum olan Mezopotamya da Lübnan’daki sedir ormanlarına muhtaç idiler

Sedir ağacı Mezopotamya’da kutsal sayılırdı. Asurlu Tiglat-Pileser kuzeye doğru sefere çıktığı bir dönemde Naire beyinin elindeki bakır ve kurşun yataklarını ele geçirdikten sonra yönünü Lübnan sedir ağaçlarına çevirmiştir. Bu Asurlu kral, tanrıların isteğine uyarak Lübnan’daki sedir ormanlarının büyük bir bölümünü budatmış ve yeni saraylar ve tapınaklar yapmak için Asur’a taşımıştır (Sever 2008: 73).

Durum böyle ki bazı krallar sedir ağaçlarının ülkelerine getirilmesini bir başarı ve övünç kaynağı olarak görmüşlerdir. Bu krallardan yine Asurlu Tiglat-Pileser’in (M.Ö. 1117-1077) sedir ağacına verdiği önemi şu cümlelerden anlamaktayız:
“Ben fethettiğim ülkelerden, sedir ağacı, şimşir ve meşe ağaçları getirdim. Ağaçlar hiçbir atamın (kralın) getirdikleri gibi değildir. Ben onları topraklarımdaki bahçelere ektim. Ben nadir bulunan meyveleri kendi bahçelerime aldım. Onların Asur bahçelerinde büyümelerine neden oldum.”

Asur kralı Tiglat-Pileser’in söylediklerinden de anlaşılacağı gibi böylesine değerli bir ağacın o dönemde nasıl bir hâkim olma mücadelesinin ortasında kaldığı açıktır. Bahsi geçen dönemde insanların sırf mabet ve gemi yapmak için, özellikle Akdeniz sahilinden hemen sonra yükselen dağlar üzerindeki sedir ormanlarını yok ettikleri bir gerçektir. Bu tahrip edilen sedir ormanlarının yerini ise günümüzde maki, garig ya da step otları almıştır. Bunun dışında Lübnan sediri ise bugün sayıca çok az olmasına rağmen, insan elinin değmediği yerlerde eski varlığını hala devam ettirmektedir .
Bunların dışında daha geç dönemde (M.Ö. I. Bin ortaları) İskit kadınlarının selvi ve sedir ağaçlarının özünü bir kapta döverek merhem yaptıkları ve bu merhemi çam sakızı ve su ile karıştırarak macun haline getirdikleri, bu macun lapasını ise yüzlerine sürerek güzellik bakımı yaptıkları da bilinmektedir. Bu yöntemin, kayıtlarda olmasa dahi daha eski dönemlerde de kullanılmış olması muhtemeldir (Memiş 1987: 42).Yine bunlarla birlikte Frigler’de görülen, ölülerin ilk önce ahşap sedirler üzerine yatırılması olayının da daha eskiye gitmesi mümkündür. Buradan anlaşılacağı üzere sedir ağacının dini ve ekonomik açıdan öneminin yanı sıra bir de temizlik ve arınma hususunda kutsal bir varlık olarak görüldüğü açıktır .

Sedir ağacının günlük ihtiyaçlar doğrultusunda kullanımı ve ülkeye getiren kralın bir övünç içerisine girmesinin yanında kutsal bir ağaç olarak görülmüş olması da mümkündür. Bu kanıya ise Kumarbi Destanı ile başlayan destanlar zincirinin bir halkası olan Hedammu mitinde bilgelik ve akıl tanrısı Ea’nın şu konuşması kaynak oluşturmaktadır. Konuşma ise şöyledir:

“Neden [insanoğlunu] yok ediyorsunuz? Onlar tanrılara kurban sunmayacaklar. Onlar sizin için sedir (ağacından) tütsü yakmayacaklar. Eğer insanoğlunu yok ederseniz, artık tanrılara [tapınma]yacaklar. Hiç kimse [ekmek] sunmayacak. Hatta sabanı bizzat Kummiya’nın kahramanı Tešup sürecek, Şauşka ile Hepat ise değirmen taşında (un) öğütecekler” (Hoffner 1990: 49; Ünal 2003: 79).

Daha öncede bahsettiğimiz gibi sedir ağacının kutsal maddeler (un-ekmek) ile birlikte zikredilmesi bu ağaca karşı mistik bir yaklaşık olduğunu ortaya koymaktadır. Yine aynı tanrının diğer tanrılara kızdığı bir başka konuşmasında ise şunları söylemektedir:

“İnsanlığı niçin mahvetmek istiyorsunuz? Onlar tanrılara kurban sunup, ıtriyat olarak sedir ağacı yakmıyorlar mı? Eğer insanları mahvederseniz tanrılar varlıklarını sürdürebilirler mi?” (Ünal 1980: 478).

Bunların dışında yine Telipinu’ya atfedilen bir Hitit çivi yazılı belgesinden de anlaşıldığı kadarıyla bu ağacın katran ve reçinesinden yararlanıldığı ayrıca kendisinin vermiş olduğu serinletici hissiyat tanrı Telipinu’nun hoşuna gitmektedir. Yine bir Hitit kraliçesi olan Puduhepa’nın (III. Hattuşili’nin eşi M.Ö. 13. yy.) Arinna şehrinin güneş tanrıçasına yaptığı dua metninde, Anadolu’nun “sedir memleketi” haline geldiğini söylemektedir (Burney 2004: 29). Gılgamış destanına ait bölümlerde ise Enkidu ve Gılgamış’ın gökyüzü boğasını ve Huvava’yı öldürdükleri ve dağın sedir ağaçlarını kestikleri tanrı Anu tarafından Enlil’e söylenmekte ve bu yüzden içlerinden birisinin ölmesi istenmektedir .

Sedir ağacının yalnızca belli bir bölge halkı için değil eskiçağın süper güçleri tarafından da kullanılması, bu ağaca ayrı bir önem verildiğini açık şekilde ortaya çıkarmaktadır. Yine M.Ö. 1100’lü yıllarda, Mısır tanrısı Amon’un bir rahibi olan Venamon, Karnak’ta Amon’a ait kutsal bir sandal inşa etmek için sedir ağacı getirmek maksadı ile Biblos’a gönderilmiştir. Rahip Venamon seyahati esnasında konaklamak için Dor kentine demir attığında, satın alacağı sedir ağaçlarına karşılık olarak vereceği altın ve gümüş çalınmıştır. Venamon ise bu kaybı karşılamak için Dorlu Sekeller’e ait (Deniz Kavmi halkı) bir gemiyi soyar. Venamon sedir ağaçları yüklü gemileriyle birlikte Biblos’tan denize açıldığı sırada on bir Sekel gemisi, Venamon’un gemilerini ele geçirmek maksadı ile bu bölgeye gelir. Biblos Kralı Sakar Baal ise o bölgeye özgü konukseverliği göstermek için gemiler limandan uzaklaşıncaya kadar Sekellerin onu rahatsız etmesine izin vermemiştir .

Daha erken dönemlerden bir örnek vermek gerekirse eğer Akad Kralı Naram-Sin’in icraatını konu alan ve Boğazköy arşivinde ele geçen bir metinde Naram-Sin kendisine karşı isyan eden şehirleri saymaktadır. Bu esnada ise Sedir Dağları kralı Isqippu ismini zikretmektedir. Bahsi geçen kralın hâkimiyetindeki yer olan Sedir Dağları ise Amanoslar’dan başka bir yer değildir .

Sedir ağacının farklı devletler üzerindeki etkileriyle ilgili bazı kesitler verdikten sonra asıl üzerinde durulması gereken konu ise bu ağacın, değerli madenler olan altın, gümüş, bakır gibi hediye olarak da sunulmasının yanında, ülkelerine getirildiği takdirde, krallar tarafından çok büyük bir başarı olarak görülmesidir. Daha öncede bahsettiğimiz gibi Asur krallarının düzenli olarak her yıl tekrar ettikleri seferlerin en önemli nedenlerinden birisi de sedir kerestesi toplamaktır. Öyle ki M.Ö. 857 yılında Sam’al kralı Haianu’nun III. Salmanasar’a vermeyi kabul ettiği haraç listesinde sedir kerestesi ve reçinesi de vardır. III. Salmanasar’ın bu tarihten itibaren yaptığı seferlerde ise “Hamanu Dağı-Sedir Dağı” olarak geçen Amanosların, kereste açısından ekonomik değerinin devam ettiği görülmektedir .

Kutsal Kitaplarda Sedir

İncil’de ve diğer eski metinlerde adından sıkça bahsedilen sedir, eski Ortadoğu’da kültürel, ticari ve dinsel açıdan önemli bir objedir. Öyle ki Tevrat’ta da sedir ağacı çok daha uzun ve detaylı bir şekilde ele alınmaktadır. Tevrat’ta bu ağacın daha çok kutsal yönü ile ilgili detaylı olaylar anlatılmaktadır (Tevrat Levililer: 14). Ayrıca yine İncil Samuel 7 bölümünde kral sedir ağacından yapılmış, oturduğu taht ile ilgili çok manidar bir şekilde övünmektedir. Bununla ilgili Kur’an’da da sedir ağacı fazlaca geçmektedir. Örneğin Sebe kavmi ile ilgili konunun anlatıldığı bölümde “Biri sağda, diğeri solda iki bahçeleri vardı. (Onlara) Rabbinizin rızkından yeyin ve O’na şükredin. İşte güzel bir ülke ve çok bağışlayan bir Rab! (denmişti). Ama onlar yüz çevirdiler. Bu yüzden üzerlerine Arim selini gönderdik. Onların iki bahçesini, buruk yemişli, acı meyveli ve içinde biraz da sedir ağacı bulunan iki (harap) bahçeye çevirdik. Nankörlük ettikleri için onları böyle cezalandırdık. Biz nankörlerden başkasını cezalandırır mıyız?” (Kur’an, Sebe: 15-17) denilmektedir.

incil ve Tevrat’ın tam tersine burada sedir ağacı işe yaramayan ve cezalandırılırken kullanılan bir ağaç olarak gösterilmiştir. Bu durumun nasıl değiştiği ise şu an için belli değildir. Ancak Kur’an’da geçen Hz. Âdem ile ilgili olan bir konuda şöyle denilmektedir: “Ey Havva! Benden ve Rabbimin elçilerinden uzak kal. Buradan çık git. Başıma neler geldiyse senden geldi. Senden çektiğimi kimseden çekmedim.” Melekler ruhunu teslim alınca, sedir ağacı kokan su ile yıkanıp bir tek elbise ile kefenlenip, bir çukur açarak onu gömdüler. Sonradan melekler orada bulunanlara “Âdem’den sonra, âdemoğullarının defin usulü budur” diyerek gittiler diye de devam etmektedir (İbnü’l-Esir 1985: 43). Burada anlatılan olaylar her ne kadar insanlığın ilk zamanlarına dayansa da konunun seyri açısından kayda değer bilgilerdir. Ancak söz konusu sedir ağacının, birkaç tam olarak detayları bilinmeyen konular dışında, kutsal bir varlık olarak görüldüğü açıktır.

Kur‟ân‟da sidr/sidre kelimesi dört yerde geçer. Bunlardan ikisi sidr, diğer ikisi de sidre şeklindedir. 34/Sebe‟ 16. âyette şöyle buyrulur: “Ne var ki onlar şükürden yüz çevirdiler. Biz de onlara [seddü‟l-arîm denilen] büyük barajlarını yıkan müthiĢ bir sel gönderdik. Sonuçta onların güzelim bahçelerini acı ılgın ağaçları ve biraz da sidr ağacı (ve şey’in min sidrin qalîl) bulunan çorak arazilere dönüştürdük.”3 Kelimenin sidr olarak geçtiği bir baĢka âyet 56/Vâkıa 28‟dir. Burada cennetliklerin cennette kavuĢacakları nimetlerden bahsedilirken onların sidr (sidr-i mahdûd = dikensiz sidr) ağacının altında gölgelenecekleri anlatılır. Bu ağacın ismini Türkçe‟ye tercüme edenler genellikle ilk âyettekini sedir ağacı, buradakini de kiraz ağacı olarak aktarmıĢlardır. Oysa kelimenin anlamı hakkında bilgi veren müfessirler sidrin, kiraz ağacı (nebk, Arabistan kirazı) olduğunu ve şu üç özelliğiyle öne çıktığını söylerler: Uzun gölgesi, leziz tadı ve hoş kokusu.Merhûm Elmalılı da bahsi geçen ağaçla ilgili Ģunları söyler: “Sidre, ağaç demektir. Kâmus Tercemesi'nde sidre ile ilgili Ģu bilgiler vardır. "Sidr, “sîn”in kesri ve “dâl”in sükûnu ile okunur. Nebk ağacına verilen bir isimdir. Buna "Arabistan kirazı" da denir ki, Trabzon hurması da aynı nevidendir. Bu kelimenin müfredi sidre, çoğulu, siderât, sidirat, sider ve südür Ģeklinde gelir. Adı geçen bu ağaç, iki çeşittir. Birisi büstânîdir (bahçeye mahsus) ki meyvası hoş olup yapraklarıyla da yıkanılmaktadır. Diğeri de berrîdir (toprağa mahsus) ki bunun meyvesi tatsızdır. Her ikisinin de gölgesi gayet koyu, hoş ve hafiftir".

Türkçe kullanımıyla sedir ağacı ise “Kozaklılardan, çiçekleri sarı veya açık yeşil renkli, boyu 40 metre kadar olabilen ve kerestesi yapı işlerinde kullanılan bir orman ağacı, dağ servisi” şeklinde tanımlanır. Dolayısıyla sidr yahut sidre ağacını “kiraz, Arabistan kirazı veya çitlembik” Ģeklinde Türkçe‟ye aktarmak daha doğrudur. Sidr ağacıyla ilgili tartışmaların yapıldığı ve ilginç yorumların ortaya çıktığı yer 53/Necm 14. âyette geçen “sidretü‟l-müntehâ” ifadesidir. Bu ifadenin/terkibin lafzî anlamı hususunda bir ittifak söz konusudur. Buna göre bu ifade“son sidre” demektir ve izâfi bir terkiptir. Müntehâ kelimesi, ism-i mekân ya da mimli mastardır ve "nihayet sidresi" veya "son sınır sidresi" anlamını ifade eder.8Lafzî anlamında ittifak olan sidretü'l-müntehâ‟nın hakikatte ne yahut neresi olduğu hususunda son derece farklı ve çelişkili rivayetler aktarılmıştır. Necm sûresinde, sidretü‟l-müntehâ terkibinin içinde yer aldığı âyetlerin tercümesi Ģöyledir: “Kayıp giden yıldıza and olsun ki arkadaşınız Muhammed ne yolunu ĢaĢırdı ne de aklını!O, hevâ ve hevesine göre de konuĢmuyor. Onun konuĢtukları, kendisine indirilen vahiyden baĢkası değildir. Bu vahyi ona [herhangi bir insan değil] Allah‟ın kendisine emrettiği çok büyük iĢleri ifa kabiliyetine sahip olan Cebrail öğretti. O, üstün niteliklere sahip bir melektir. [Evet, Cebrail Muhammed‟e vahyetmek üzere yeryüzüne indi]. Bu sırada o, ufkun en yüksek noktasındaydı. Sonra aĢağıya doğru sarktı/alçaldı ve Peygamber‟e yaklaĢtı. Öyle ki peygamberle aralarında yayın iki ucu arası kadar veya daha yakın bir mesafe kaldı.

gökte o anda Allah Cebrail vasıtasıyla kulu Muhammed‟e ne vahyedecekse vahyetti. Muhammed‟in kalbi/aklı, bütün bu gördüklerini bir hayal olarak algılamadı. Ey müĢrikler Ģimdi siz onun gördüğü bütün bu gerçekler hakkında kendisiyle münakaĢa ediyorsunuz, öyle mi? And olsun ki Muhammed o meleği, (meleğin)yeryüzüne bir baĢka inişi sırasında da kiraz ağacının(sidretü‟l-müntehâ) yanında görmüştü. O ağacın yanında çok hoĢ ve huzur verici bir bahçe (cennetü‟l-me‟vâ) vardı. O an heybetiyle o kiraz ağacını kaplayan öyle bir kapladı ki Peygamber‟in gözü hiçbir tarafa kaymadı, hedefinden sapmadı. Evet, iĢte o zaman Peygamber, Rabbinin en büyük âyetlerinden/sembollerinden bir kısmını görmüştü.” Âyetler, yukarıda verildiği Ģekliyle anlaĢıldığında ortada bir sorun kalmamaktadır. Fakat neredeyse bütün bir Ġslam tarihi boyunca buradaki sidretü‟l-müntehânın yeryüzünde değil de Cennet‟te, altıncı semada ya da yedinci semada bir yerde bulunan bir ağaç ya da mekân olduğu söylenegelmiĢtir.

Hadis rivayetlerine bakıldığında sidretü l-müntehânın, Hz.Peygamber'in yaşamış olduğu mi‟raç yolculuğu esnasında, Cebrail ile beraber uğradığı duraklardan birisi olarak resmedildiği görülür. Hatta burası Cebrail için son duraktır. Cebrail orada kalmıĢ ve Hz. Peygamber daha ileriye gitmiĢtir. Zira Cebrail, “eğer bir parmak kadar dahi yaklaĢırsam yanarım” diyerek burasının kendisi için bir sınır olduğunu söylemiştir. Yine rivayetlerde Hz. Peygamber‟in burada gördüğü sidretü‟l-müntehâyı çeşitli Ģekillerde tasviri söz konusudur. Bu tasvirlere göre o ağacın yapraklarıfil kulakları kadar, meyveleri ise testiler kadar büyüktür; gölgesinde yüz süvari gölgelenebilir, ya da yüz yıl boyunca gidilse de gölgesi bitirilemez; dibinden iki zâhir iki de bâtın nehir çıkmaktadır.Rasulullah bunların ne olduğunu Cebrail‟e sorduğunda, “bâtın olanların cennete dökülen iki nehir, zâhir olanların ise Nil ve Fırat (başka rivayetlerde Seyhan ve Ceyhan da eklenir) olduğu” cevabını almıştır. Öncelikle şunu belirtmek gerekir: Dikkat edilirse, bütün bu rivayetler âyette açıkça belirtilen “iniĢ” anlamıyla ters düşecek Ģekilde, Hz. Peygamber ile Cebrail‟in birlikte bir yükseliĢinden bahsetmektedir.

ayrıca bu yükselişte Cebrail hadisenin baĢından beri Hz. Peygamber‟e eĢlik etmiĢ olduğu için “onu bir baĢka iniĢte sidretü‟l-müntehânın yanında da görmüştü” ifadesi anlamsızlaşıyor. Tabi kimi açıklamalarda bu “iniĢ”in, Hz. Peygamber‟in Allah Teala‟nın katından “inmesi” ve sidretü‟l-müntehâya uğradığı esnada Cebrail‟i görmesi olduğu zikredilmektedir ki bu da kurgulanan senaryonun bir Ģekilde lafızla uyumlu hale getirilmesi çabasının bir sonucudur. Hz. Âişe ve başka bazı sahabilerden nakledildiğine göre Hz. Peygamber Cebrail‟i kendi asli suretinde iki defa görmüĢtür. Bunlardan birisi Mekke‟nin Ecyâd semtinde diğeri de sidretü‟l- müntehânın yanında. Kaynaklardan edindiğimiz bilgiye göre Ecyâd‟da Hz. Peygamber‟in Cebrail‟i görmesi, peygamberliğin hemen öncesindeki zamanlara denk gelmektedir. Rivayete göre Hz.Peygamber Mekke‟nin Ecyâd semtinde iken Cebrail ona seslenmiş, o sağına soluna bakınmıĢ bir Ģey görememiĢ, sonra baĢını kaldırıp ufka bakınca Cebrail‟i ufku kaplamış olarak görmüĢtür. Hz. Peygamber bu manzaradan korkmuĢ ve kaçmıĢ, insanların arasına katılmıştır. Daha sonra çıkınca Cebrail tekrar seslenmiĢ, Hz. Peygamber korkmuş ve kaçmış, sonra Cebrail Hira dağı tarafında kendisini aleni olarak göstermiĢtir. Bu rivayet de Hz.Aişe'den gelmektedir. Bu ve benzeri rivayetler muvacehesinde düĢünüldüğünde ortaya çıkan durum Ģudur: Hz. Peygamber Cebrail‟i peygamberliğininhemen arefesinde kendi asli suretinde görmüĢtür. Hz. Âişe‟nin ifade ettiği bu iki “görüĢ”ten Hira dağı tarafında olanıyla Necm sûresi 13-14. âyetlerdeki sidretü‟l-müntehânın yanında görme hadisesi aynı şey olmalıdır. Âyetler dikkatle okunduğunda burada bir vahiy aktarmadan da bahsedilmemekte, Cebrail kendini Hz. Peygamber‟e tanıtmak için görünmüĢtür. Diğer yandan yine aynı sûrenin 5-11. âyetlerinde bahsedilen görmenin, bu sûreden önce inen Tekvîr 23. âyette geçen görme ile aynı olduğunu söylemek yerinde olur. Ġki sûredeki ilgili âyetlerin hem ifade Ģekilleri hem de bağlamları dikkatle okunduğunda aynı konudan bahsettikleri görülecektir. Hz. Peygamber Cebrail‟i bu görüşünde ondan vahiy de almıştır ve bu dolayısıyla peygamberlik geldikten ve artık Hz. Peygamber neyin ne olduğunu fark ettikten sonradır. Burada da Cebrail‟in kendi asli sûretinde göründüğünü düĢünürsek –ki, Cebrail‟in apaçık/berrak bir ufukta olması ve bu ifadeyle inkârcılara bir cevap verilmesi, onun asli suretinde göründüğüne bir delil.

Hz. ÂiĢe‟nin bahsettiği Ecyâd ve sidre yanındaki görme hadisesi, peygamberlikten önce gerçekleşmiştir. Tekvîr ve Necm sûrelerinde (5-11. âyetler) bahsedilen görme ise Hz. ÂiĢe‟nin muhtemelen bahsetmediği başka bir görme olayını anlatmaktadır ve burada vahiy alımı da gerçekleşmitir. Bu durumda Ģunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki sidretü‟l-müntehânın mi‟rac hadisesiyle bir ilgisi yoktur. Nüzûl zamanına göre 22 ya da 23. Sırada bulunan Necm sûresi, hem mi‟rac hadisesinin gerçekleşmiş olduğu belirtilen zamandan önce inmiştir, hem e kendi iniĢinden de önce gerçekleĢmiĢ bir hadiseden bahsetmektedir. Fakat güvenilir hadis kitaplarında sidretü‟l-müntehânın göklerde olduğu ve Rasulullah‟ın mi‟raç hadisesini yaĢadığı anda o ağacın yanına/o mekâna gittiği ısrarla vurgulanmıştır. Sonra gelenlerin bu rivayetleri sorgulanamaz addetmesinin baĢlıca sebebi rivayet saltanatına itaattir. Fakat böyle rivayetlerin ilkten ortaya çıkmasının sebepleri olarak Ģunlar zikredilebilir: 1- Ġsrailî haberler. Özellikle sidretü‟l-müntehâ hakkındaki rivayetlerde Ġbn Abbas‟ın Ka‟bu‟l-Ahbâr‟a sidretü‟l-müntehâ hakkında sorular sorduğu, onun da son derece ilginç cevaplar verdiği görülmektedir. Bu anlatılanlar daha sonraki kitaplara da girmiĢ, kimden geldiği bilinmekle birlikte bazen hakkında hiç yorum yapılmadan aktarıldığı olmuştur. 2- Ġba-redeki gizem. Bu husus, insanoğlunun tabiatında yer alan ilginç, gizemli ve tam olarak açıklanamaz olana karşı duyduğu hayranlıkkorku karıĢımı duygularla ilgilidir. Özellikle bahsi geçen ifade/ibare/konuda da bu hususu destekleyecek unsurlar varsa bu tür duygular daha güçlü hale gelebilmektedir. Kanaatimizce bu ibaredeki “el-müntehâ” kelimesinin son, bitiĢ noktası, nihayet gibi anlamları, bahsettiğimiz gizemi tetikleyici ve artırıcı bir işlev görmüştür. Tefsir literatürüne göz attığımızda sidretü‟l-müntehâ ile ilgili birbirinden ilginç tanımlara rastlamamız mümkündür. Örnek vermek gerekirse, sidretü‟l-müntehâ Hz. Ali ile Hz. Fatıma‟nın nikâhlarının, altında kıyıldığı yedinci gökteki ağaçtır. Sidretü‟l-müntehâ, hayretü‟l-kusvâ (en son hayret) mânâsını ifade eder; Şehitlerin meskenidir; Muhammed ümmetinden olanlar hariç diğer tüm insanların en son ulaĢabilecekleri noktadır;20 her âlimin ilminin kendisinde son bulacağı noktadır

ahiretin ilk günü, dünyanın ise son günüdür;2226/ġu‟arâ sûresinin baĢında bulunan Tâ-Sîn-Mîm şeklindeki hurûf-u mukatta‟adan sîn harfi sidretü‟l-müntehâ demektir; sidretü‟l-müntehâ Cebrail‟in makamıdır ve yeryüzü ile burasının arasındaki mesafe “elli bin” yıldır;24 83/Mutaffifîn 18. âyette geçen “illiyyîn” ifadesi ile sidretü‟l-müntehâ kastedilmiştir; sidretü‟l-müntehâ, arş, kürsi, levh, kalem ve cennetle birlikte “ulvi cisimler” (el-ecsâmu‟l-ulviyye) arasında yer alır;26kiĢi öldüğünde ruhu melekler tarafından sidretü‟l-müntehaya yükseltilir; sidre,âlimlerin ilminin ve Ģehitlerin ruhlarının kendisinde son bulduğu kabza-i muhammediyyedir; seyr ü sülûk erbabının yolculuklarının nihai noktasıdır; üstünden inenler ve altından çıkanlar için bir sınırdır, buluĢma noktasıdır.29 Bütün bu tarifler, sidretü‟l- müntehânın yeryüzünde değil de gökler âleminde yer aldığını bildiren haberlerin ve rivayetlerin sorgulanmaksızın kabul edilmesi sonucu ortaya çıkan tarifler/tanımlardır. Kaldı ki bütün bu tariflerin hadis rivayetlerinde geçtiği de söylenemez. Boşluklar muhayyile marifetiyle doldurulmuş olmalıdır.Yine aynı literatür içerisinde bu ağacın yeryüzünde olabileceğini –bir şekilde- söyleyenlere rastlamak da mümkündür. Fakat bu, çoğunluğun görüşünde olduğu kadar açık ve net değildir. Mesela İbn Âşûr, sidretü‟l-müntehânın, Kur‟ân‟ın yedinci gökteki bir ulvî mekâna verdiği isim olduğunu belirtir ve bu ismin verilme sebeplerinden birisini “belki de Arapların bu ağacı arazilerinin sınırına dikiyor olmaları sebebiyle onların bildiği bir terim kullanılmıştır” Ģeklinde açıklar. Görüldüğü gibi bu ifadeler sadece aradaki vech-i şebehi açıklamaya dönük bir varsayımdır.İmam Nevevî‟nin (v. 676/1277) aktardığına göre Kâdî İyâz (v. 544/1149), sidretü‟l-müntehânın aslının yeryüzünde olduğunu iddia etmiĢ, gerekçe olarak ise hadislerde Nil ve Fırat‟ın onun köklerinden çıktığının haber verilmesini göstermiştir. Yani ona göre, Nil ve Fırat‟ın yeryüzünde olduğu bilindiği için Sidre de onların kaynağı olmasından dolayı yeryüzünde bulunmalıdır.

Fakat Nevevî, onun bu akıl yürütmesini doğru karşılamamış, böyle bir gereklilik olmadığını söylemiş ve hadisteki anlamın Ģöyle olduğunu bildirmiştir: “Nehirler onun köklerinden çıkar, sonra Allah‟ın dilediği yerleri kat eder, yeryüzüne iner ve orada yoluna devam eder. Böyle anlamanın akıl ve din açısından bir sakıncası olmadığı gibi, hadisin zâhiri de bunu gösterdiği için bu anlamı kabul etmek gerekir.” Ġzzet Derveze, bir eserinde Necm sûresinin baĢındaki âyetlerin mi‟raç hadisesiyle ilgili olduğunu söylemenin anlamsız olduğunu belirtirken,32 diğer bir eserinde de sidretü‟l-müntehânın “ilerleme/yürüyüş veya şavtın sınırını belirten sidre ağacı” olduğunu söyleyerek ağacın göklerde değil yerde olduğunu belirtmiştir. Seyyid Kutub da “belki de metafın (tavaf yapılan alanın) sınırını belirleyen ağaçtır” diyerek sidretü‟l-müntehânın dünyevîliğine ihtimal veren müfessirler arasında yer almıĢtır.Sidretü‟l-müntehânın yeryüzünde olduğunu söyleyen müfessirlerden bir diğeri de Süleyman AteĢ‟tir.

Kaynaklarda sidre ile ilgili geçen rivayetleri verip, bu rivayetlerin güvenilir olmadığını, esasen bunların isrâ hadisesiyle ilgili olduğunu, bu sûrenin isrâ olayından çok önce nâzil olduğunu belirttikten sonra Ateş şunları söyler: “Biz âyetin ruhuna dönerek Peygamber‟in (sav) Cebrail‟i sidre denilen bir ağacın yanında görmüĢ olduğu kanaatine vardık. Herhalde sidre ilk vahyin indiği yerde bulunan bir ağaçtır. Bu ağaç, Peygamber‟in (sav) ilk vahiy günlerinde uzlete çekildiği bölgede bulunan diğer ağaçlardan biri, belki de en büyüğüdür. Kendisinin uzlete çekildiği Hira Dağı‟nın çıkıĢında hâlâ ağaçlar vardır. O zaman bunlar mutlaka daha çok idi. Peygamber böyle bir ağacın yanında bu ruhânî sahneyi görmüş.

Kur‟ân‟da dört yerde geçen sidr/sidre ağacı, Kur‟ân‟ın nâzil olduğu dönemde onun muhatabı olan insanların çok iyi bildiği bir çeşit kiraz ağacı dır. Necm sûresi geçtiği yerler itibariyle de anlaĢılması ve yorumlanmasında bir sorun yoktur. Ama Necm sûresinin 14. âyetinde sidretü‟l-müntehâ şeklinde geçmesi, bazı rivayetlerle de desteklenerek Peygamberin miraç tecrübesiyle ilişkilendirilmiş ve yedinci gök 'de bulunan bir ağaç/mekan olarak tarif edilmiştir. Bu tarif âyetlerin tarihi çelişmekte hem kuran'daki gayb ile ilgisi olmayan bir âyetin anlamını, anlaşılmazlık ve gizem deryası içinde kaybetmekte olduğu için kabul edilemez dir.

ayetlerin anlamları hakkındaki böyle bir yanlıĢın bu kadar uzun süre ve –tabiri caizse- çaresizce savunulmasını,36 rivayet tahakkümünün yanında yanlış bir imancı/kudretçi anlayış ve esrarengiz olana meftuniyet ile açıklamak mümkündür. Zira –yukarıda gördüğümüz gibi- tarihi rivayetler içinde kimi zaman bazı âlimlerin sidretü‟l-müntehânın yeryüzündeki bir ağaç olabileceği fikrine yaklaşmış olmalarına rağmen ya bu çıkarıma yanlış ve eksik bir şekilde ulaştıklarını ya da devamını getir/e/mediklerini görmekteyiz. Dolayısıyla bize göre sidretü‟l-müntehâ ifadesi, Hz. Peygamber‟in Cebrail‟i bizzat kendi görüntüsü içinde gördüğü ender zamanlardan birinde orada bulunan, bir Ģekilde üzerinde Cebrail‟e ait yahut ilahi tecellilerin yansıdığı ve Arapların sınır belirlemek için de kullandıkları için o şekilde isimlendirdikleri, hoşa giden ve güzel görülen bir bahçenin (cennetü‟l-me‟vâ) yanında bulunan bir ağacı işaret etmekte dir.

✔ SHESHONQ II, Tanis ' in Silver Outer Sarcophagus ayrıntıları. Mısır Müzesi, Kahire.

✔ Ancient EGYPT Offering tables

✔ Mısır Firavun'u Tutankamon'un yapay zeka DNA teknolojisi kullanılarak yapılmış tasviri. Tutankamon'un vücudunda ve kemik yapısında çok ciddi bozukluklar tespit edildi. Bunun en büyük sebebi, soylu kanını korumak amacıyla yapılan aile içi ensest evliliklerdir. Adem Havva olayı sadece bir Mitolojiden ibaret olduğu artık biliiniyor. AMON AMEN AMİN gibi sözlerin ise geçmişte kimin sminden bugüne gelip kitaplara nasıl girdiği bile çok kısa araştırmalar ile karşınıza çıkacak. Bir Kitap düşünün ki tüm kâinata indirildiği söyleniyor ama kölelik hiç bir zaman kaldırılmamış. İçki Hamza yaşarken yasak olmuyor öldükten sonra yasaklanıyor. Dinlerin en babası 15 bin yıllık bir tarihi olduğu onun içinde ise çok Tanrılı dinlerden tutunda çeşit çeşit inançlar olduğu gözüküyor. Önce Kur'an'ın Türkçe mealini sonra Tevratı arkasından da ünlü Sümerilog Muazzez İlmiye Çığ hanımefendinin kitaplarına göz gezdirirseniz dinlerin nasıl şekillendiğini göreceksiniz. Bunların yanında Bilimi Evrimi de anladığınızda tadından yenmeyecek bir rahatlama hissedeceksiniz

✔ yaşam haçı ankh kulplu haç ile nil anahtar arasında ilişki var.
✔ isis düğümü ankh.

✔ kadüse/asa ve ankh. apep ve wadjet.
✔ ankh sunrise sunset, loop of times.

✔ wadjet, ayın 5.günü nün 5.saati ve Mısır Takviminin Hasat Ayı olan iput-Hmt epipi ile ilişkilendirilmiş. Tanrıçanın Çıkış Günü olarak anılan Rh-Wr" mekhir Ayının 10. günü, Khnty-Khty Payni Ayının 7. günü ve 8. günü onuruna şenlikler düzenlendi. Wpt-Rnpt Mesori. Bu son iki tarih kabaca Kış ve Bahar Gündönümleriyle çakışıyor. Pe-Dep olarak bilinen Wadjet Tapınağı'nda ibadet edildi. wadjet kız kardeşi akbaba nekhbet 'in daha anaç bir koruyucu olduğu düşünülüyor. wadjet'in, isis'in bebek horus'u emzirmesine ve anne ile bebeğin deltanın bataklıklarında seth-seteh den saklanmasına yardım ettiğine inanılıyor.

✔ seth, eşek kulaklı bir hayali hayvan olarak temsil edilir. Çöl ve fırtınalar ile beraber düşünülür. Yunanlılar, bu tanrıyı Typhon olarak görürler. uzun yıllar, Set, aşağı Mısır'ın; Horus da yukarı Mısır'ın hamisiydi. İki ülke birleştikten sonra, Set ve Horus beraber taç giymiş firavunlar olarak gösterildiler. Fakat yukarı Mısır, aşağı Mısırı feth ettikten sonra; güneyin firavunları sıklıkla Horus'un (yukarı Mısır'ın tanrısı) şeytani düşmanı Set olarak portrelendi. Seth, erkek kardeşi osiris'i öldürmüş ve oğlu horus'u da öldürmeye teşebbüs etmiş ama horus yaşamış, babasının ölümünün intikamını almış ve Seth'i sonsuza dek çöle sürgüne yollamış.

✔ diyanet memurları 'nın yalnızca müslümanlar dan oluşması yanlışı, diyanet 'in kuruluş aşamasında yapıldı, şimdi düzeltilmesi zor. antik mısır ve mezopotam mitoslarını bilmeyen ilahiyat profesörleri, apep ve wadjed yılanlarını gerçek yılan zannediyorlar. yalnızca islam terimleri içerisinde quran, hadis, tefsir, akaid yorumlayarak ayetler anlaşılamaz, ki anlaşılamıyor.

antik mısır'da ölen firavunlara mumyalama işleminin sonunda yapılan ağız açmak seremonisi, kuran'ın bakara 73.ayetine geçirilmiş. sirius yıldızı 'nın görünmediği gün sayısı olan 70 günlük mumyalama ritüeli nasıl yapılır bilmeyen ilahiyatçı, bakara 73 de dirilip konuşan cesedin, 5 dakika sonra tekrar öldüğüne inanıyor.

cebrail taşımalı vahiy ile allah'ın quran'ı yazdırması gerçek değil, quran ayetlerini insanlar siyasi amaç gözeterek yazdılar. islam, ortadoğu elit arapların, pers ve roma hakimiyetleri nden kurtulmak için oluşturdukları siyaset dini dir. mezopotamya ve antik mısır mitosları ndan derledikleri bilgileri ayet olarak hazırlamışlar ve ayetlerin allah dan geldiğini iddia etmişler. oysa ayetler insan ağzı söylemi ve insan eli yazması dır. insanın ağız söylemi ayetler tanrı söylemi olsaydı evrende kalıtı olur idi. milyon yıl öncesi mezozoyik dönem dinozor osuruğu, göbek yağları, tendomları, kemikleri kalıt bırakmış iken 1450 yıl önceki vahiylerin kalıt bırakmaması saçmalık.

✔ musa'nın koyunlara yaprak silkelediği sopası-asası, büyük apep yılanı olup büyücülerin, ulemanın, partili vekillerin, akademik danışmanların wadjet yılanlarını yuttu, tedavül den kaldırdı.

✔ apep, musa 'nın yılanı idi. wadjed, firavun 'un yılanı idi.
nil'de yaşayan apep, saray'da yaşayan wadjed 'i yutar-yuttu, تَلْقَفْ telkaf / taha 20.

✔ şuara 32 : musa, sopasını attı, sopa apaçık görünen ejderha ثعب süğbanun ثُعْبَانٌ oldu.

✔ taha 20 : hiye hayyetun tes'aa : o yılan سعي tesğa koşuyor, حَيَّةٌ تَسْعَى koşan diri-yılan tesğa hayyetun. (beydavi, II, 406-407: musa’nın nefsi mutmain oldu. hatta elini yılanın ağzına soktu, çatallı dilinden tuttu.)

✔ taha 69 لقف telkaf تَلْقَفْ ma sanau - yutar şeyleri مَا صَنَعُوا onların yaptıkları صنع sanağuu.

taha 30, harun kardeş-im, ahı-y. taha 32, görevime orta- eşrikhu fi emri.

✔ musa’nın asayı yılana çevirmesi ardından musanın beyaz eli, bürokratik rehberlik, kölelik bürokrasisi nden özgür sisteme geçiş. el, kuvvet, halk eli olan, kıymet ve mevki olan dır. elini koynuna sokması; kuvvet, kıymet ve mevkiini saklaması olur. yanın eklenmesi de insanlara rıfk-nazik ile muamele etmek, yararlı davranmak anlamında. işin başında musa'nın, firavuna karşı tebliğini yumuşak söz (gale-gavlen leyyinen) ile iletmesi tembih edildiği hatırlanırsa, elin koyuna sokulması, özgürleştirmede sona ulaşılması için, kazanımların gizlenmesi anlamında. ellerini üst üste koyanlar ittifak etmiş olurlar. "ellerim senin" diyen kimse, bu sözüyle kendisini teslim etmiş olur, sonra elini çeker ise o rabbin mülkü - kölesi olmak dan kurtulur, özgür olur idi. rabbine itaat/hizmet/abd/ibad/ibadet den kurtulur. rab, boss/ربب rbb, köle sahibi patron anlamında, rabbe ibadet etmek, parona hizmet etmek anlamında idi.

son sahnede beyaz el, çakı-musa nın elini çıkarışını anlatırken, bu işi talim için kullanılan ahrece fiilini değil, neze`a fiili var. Bu kelime, kılıç gibi çekişi, sıyrılışı anlamlandırır. eli rehin olan kişinin, elini çekmesi, itaat - kölelik den çıkarması demek. musa kölelik ahdini bozmuş ve onun eli, kendisine bakanlar için beyaz dır.

✔ eski yunan dilinde söz kavramını vermek için bir değil, 3 kelime var: mythos, epos, logos.

mythos söylenen veya duyulan sözdür, masal, hikâye, efsâne anlamına gelir. Ama mythos’a pek güven olmaz, çünkü insanlar gördüklerini, duyduklarını anlatırken birçok yalanlarla süslerler. Bu yüzdendir ki Herodot gibi bir tarihçi mythos’a tarih değeri olmayan güvenilmez söylenti der, Platon gibi bir filozof da mythos’u gerçeklerle ilişkisiz, uydurma, boş ve gülünç bir masal diye tanımlar.

epos daha değişik bir anlam taşır: Belli bir düzen ve ölçüye göre söylenen, okunan sözdür, epos insana tanrı armağanıdır, güzelim süslü sözleri bir araya getirerek büyüler dinleyicilerini bir şair.

bir de logos var. Onun sözcülüğünü başta Herakleitos olmak üzere İonya düşünürleri eski deyimiyle “physiologoi”, yâni tabiat bilginleri yapmıştır. Onlara göre logos gerçeğin insan sözüyle dile gelmesidir. Logos bir kanunî düzeni yansıtır, insanın bedeninde ve ruhunda bir logos bulunduğu gibi, kâinatın ve tabiatın logos’u var.

✔ enuma eliş (bir zamanlar göklerde). kozmik boşlukta ilkin erkek dev Absu ile dişi dev Tiamat varmış, bunların birleşmesinden erkek yılan Lakamu meydana gelmiş, yılanların birleşmesinden de gökyüzü tanrısı Anşar ile yeryüzü tanrısı Kişar doğmuş, yeryüzüyle gökyüzü birleşerek Anum, Enlil ve Ea'yı doğurmuşlar.

böylelikle sessizlik bozulmuş ve evrende gürültü başlamış. sessizliğe alışık abzu ile tiamat bu gürültüden tedirgin olmuşlar. abzu, yarattıklarını yoketmeye karar vermiş, çocuklarının yok olmasını istemeyen tiamat, abzu ya karşı koymuş ama dinletememiş. ne ki büyükbabasının bu kararını sezgileyen ea, bir büyü ile abzu yu yok etmiş. kocası abzu nun yok oluşuna üzülen ve öfkelenen tiamat bir canavarlar ordusu kurarak ea dan öc almak ve bütün tanrıları yok etmek istemiş. tiamat dehşet verici yaratıklar dan -akrep adamlar, kentaurlar ve başka korkunç yaratıklar dan oluşan bir demon ordusunu doğurarak, başlarına komutan dev qingu 'yu getirmiş ve kader iplerini - kader levhalarını de qingu ya vermiş. tanrılar önce korkudan titremişler, sonra çaresizlik içinde kendilerini savunmaya karar vermişler. önce anum, sonra ea savaşı yönetmeyi denemişler ama becerememişler ve korkup kaçmışlar. tiamat ile başa çıkamayacaklarını anlayan tanrılar sonunda marduk'a başvurmuşlar.

marduk, kendisini bütün tanrıların başkanı yapmaları ve kaderin iplerinide kendisine vermeleri şartıyla başkomutanlığı kabul etmiş. Anum'un diplomasi yolunu denemesine karşın Marduk güç kullanmayı seçer ve kadın ceddine alevler, fırtınalar ve şimşeklerle saldırır. Tiamat onu yutmak üzere ağzını açar(kaos, her şeyi silip süpüren dişi, düzen ilkesini yutarak, yeniden soğurarak, onu ilk çıktığı yer olan ana rahmine geri göndererek yok etmeye çalışmaktadır), ancak marduk, fırtınanın rüzgarını onun ağzından içeri sokarak midesine gönderir ve bedeninin acılar içinde şişmesine neden olur. tiamat gücünü kaybettiği bir anda marduk okunu çeker ve onu öldürür. Kozmosu meydana getiren, hayat veren su aynı zamanda yok edilmesi gereken kaos, yani tiamat dır.

qingu ve ordularını zorlanmadan alt eden marduk, tiamat'ı 2ye böler (yani kozmos'u ayırır), bir yarısını gökyüzüne yerleştirir ve kendisi ve diğer tanrılar için bir saray inşa eder. Marduk şimdi evrenin örgütlenmesini, kozmosun yaratılışını tamamlar ve fiziksel dünyayı meydana getirdikten sonra, insanı yaratmaya koyulur. İnsanı tek bir amaç, kendisine ve diğer tanrılara hizmet etmesi için yaratmıştır: Bu nedenle, insanın başlıca görevi, tanrılara kurban sunmak ve tapınaklarda çalışmaktır. Tuhaf olan şudur ki, Marduk insanları Kingu'nun kanından yapmıştır.

SÜMER İLAHİ TABLET YAZILARI (parçalar)

Adı yokken göğ'ün daha. Yer'in daha adı yokken. Babaları okyanustan. Anaları Tiamat kargaşasına. Sular akıp bir oluyor idi.
Saptanmamıştı arpa buğday tahıllar. Görülmemişti öbek öbek kamışlar. Hiçbir Tanrı yaratılmamıştı henüz daha. Ad konmamıştı hiçbir şeye. Alına kader vurulmamış idi henüz.
Saptandı sonra tanrılar. Lah-ma ve La-ha-ma seçildi ardından. Zaman akıp gidiyordu durmadan. Belirlendi sonra Sar-ki ve Sar-an (An-sar, Ki-Sar). Günleri düzeltip ayarladılar.

Efendi, verdiği nimetlerin gerçek yaratıcısı olan. Kararları değiştirilemeyen Efendi. Topraktan ülkenin tohumunu filizlendiren Enlil. Yerden göğü ayırmayı düşündü. Gökten yeri ayırmayı düşündü.
Gök, yerden ayrıldıktan sonra. Yer, gökten ayrıldıktan sonra. insanın adı konduktan sonra. An, göğü alıp götürdükten sonra. anlil-enlil, yeri alıp götürdükten sonra. Ereşkigal, Kur"un ödülü olarak ele geçirilip götürüldükten sonra.

Kutsanmış yerde beş kent kurdu. Onlara ad verdi. ibadet merkezlerini aralarında bölüştürdü.
Bu kentlerden 1.si Eridu'yu, Nudimmud'a, öndere verdi. 2.si Badtibira'yı, ....'ya verdi.
3.sü Larak'ı, Endurbilhursag'a verdi. 4.sü Sippar'ı, yiğit Utu 'ya verdi. 5.si Şuruppak'ı, Sud'a verdi.
Kentlere adlarını verdi. ibadet merkezlerini bölüştürdü.

Gök ile yer dağından sonra. An (Gök) Annunaki'lerin (ardılı olan gök tanrılarının) doğumuna neden oldu. Aşnan (tahıl tanrısı) adı henüz doğmadığından, henüz biçimlenmediğinden. Utu (bitki tanrıçası) henüz biçimlenmediğinden. Uttu için hiçbir kutsal alan kurulmadığından. Hiç koyun yok idi, hiç kuzu doğmamış idi. Hiç keçi yok idi, hiç oğlak doğmamış idi. Koyun iki kuzusunu yavrulamıyor idi. Keçi 3 oğlağını yavrulamıyor idi. çünkü bilge Aşnan'ın ve Lahar'ın (sığır-tanrısı) adını, Anunnakiler, büyük tanrılar, bilmiyor idi.

30 günlük, ...... tohumu henüz yok idi. 40 günlük, ....... tohumu henüz yok idi. küçük tohumlar, dağ tohumu, saf canlı yaratıkların tohumu henüz yok idi. Uttu henüz doğmadığından, (bitkilerin?) tacı henüz yetişmediğinden, Efendi henüz doğmadığından, Ova tanrısı Şumugan henüz ortaya çıkmadığından, insanoğlunun ilk yaratıldığı zaman gibi, Onlar (Anunnakiler) ekmek yemeyi bilmiyorlar idi. Giysi giymeyi bilmiyorlar idi. Koyunlar gibi ağızlarıyla ot yiyorlar idi. Arklardan su içiyorlar idi.

O günlerde, tanrıların yaratma odasında, Dulkug evlerinde, Lahar ve Aşnan biçimlendi; Lahar ve Anan'ın ürünlerini, Dulkug'un Anunnakileri yiyor, ama doymuyorlar idi. Has ağıllarındaki sütü ve iyi seyleri, Dulkug 'un Anunnakileri içiyor ama doymuyorlar idi. Has ağıllarındaki iyi seylerin hatırına, insana soluk verildi.

Adı yokken Gök’ün henüz. Yer’in adı yokken henüz. Tanrı(ça)ların ondan varolacagı Apsu ’nun. Herseyi doguracak olan ilk yaratıcı ana Tiamat’ın suları karışıp bir oluyor idi. ne demet edilmisti ot'lar, ne de duzenlenmisti kamıs'lar. hiçbir tanrı(ça) belirmemiş idi henüz. ad verilmemiş idi hiçbir seye. hiçbir kader öngörülmemisti henüz. tanrılar varedildiler sonra onlarin bagrında. Adlandırıldı once Lahmu ve Lahamu. gelisip çogalınca onlar. Onlardan daha üstün olan Ansar ve Kisar var edildi sonra Güne gün,yıla yıl eklediler, duzenlediler zamanı.

(Ansar ve Kinsar’a) denk ogul Anu var edildi sonra Ansar, ilk dogan büyük oğlu Anu’yu kendi suretinde (benzer) var etti. Anu, kendi suretinde Nudimmud’u(E-A’yi) var etti. EA (nudimmud) egemen oldu babalarının ustunde. Bilgeligi büyuk,kuvveti altedilemez idi. Vareden babası Ansar’dan bile guçluydu o. Yoktu rakibi,esiti tanrıların ve dostlarının arasında. Birlestiler aralarında tanrılar ve dostları. Sarstılar herbir yandan Tiamat’i. Yok ettiler düzeni. Gürültüleriyle korku saldılar. Yukarda (gök’te) oturanlara. Duyuyordu Apsu onların kesilmek bilmez samatalarını. Tiamat ise,kapamıs agzını sessizce duruyordu önlerinde. Rahatsız ediciydi davranısları. iyi degildi hani, Hosgorü yoktu tutumlarında. Bu durumda, Büyük tanrilarin varedicisi Apsu, çağırdı elçisi Mummu’yu yanına, Dedi ona "Ey Mummu, Kalbimi mutlu kılan, Gel buraya, Gidip görüselim Tiamat ile".

Gittiler yanına onun,bGeçip oturdular Tiamat’in onune. Dertlestiler bu ‘ilk dogan ogullar’ olan tanrılar konusunda. Söz aldı Apsu, Dediki keskin bir sesle Tiamat’a. "benim için onların davranısları korkunç, ne dinlenebiliyorum gündüz, ne uyuyabiliyorum geceleri yıkıp yok edecegim onların bu düzenini. Sükunet egemen olsun her yana. Biz de uyuyabilelim sakince. Duyunca bu sozleri Tiamat,
Kükreyip sinirlendi, Bagırdı kocasına. Acıyla haykırdı, yalnız kalma korkusuyla. Kotü kurgular koydu kalbine. dedi ki "yarattıklarımızı niye yok edelim ki davranısları çok rahatsız edici olsa da, hosgörülü olmalıyız biz. Gelince konusma sırası Mummu’ya. Fikrini bildirmek için Apsu’ya söyledi kötülük dolu düsüncelerini: "yok et Baba onların tuttukları kotu yolu, böylece dinlenebilirsin gündüzleri, geceleri de uyuyabilirsin rahatça".

işititince bu sözleri Apsu, Parladı yuzu,mutluluk doldu içi. Kurdu içinden ogul tanrılara karşı yapacagı kötülükleri. Sarıldı kollarıyla Mumnu’nun boynuna. Oturup dizlerine öptü onu. Ne konusulmussa bu toplantıda, Duyuruldu ‘ilk dogan’ ogul tanrilara. Ögrenince bunu tanrılar, doldular umutsuzlukla, Kaldılar sessizce, kapalı dudakları fakat en bilgeleri ea derin bilge. Onlar için düzenledi her seyi. Apsu’ya karsı ayrıntılı bir tezgah hazırladı. Bilgece güçlü bir büyü yaptı ona karsı okuyarak buyuyu sulara gömdu onu bastırdı Apsu’yu uyku,derince daldı uykuya. Bu sırada Mummu uyusmuş idi uykusuzluktan. EA,soydu Apsu’nun elbiselerini çıkardı başından tacını. Kaldırıp aldı basından ısık halesini, geçirdi kendi kafasına. Zincire vurdu sonra onu, gonderdi ölume. Kapattı Mummu’yu kitledi kapıyı üstüne Kurdu sonra mekanini. Apsu’nun uzerine yakalayıp zincirleyince düsmanlarını Ea ilan etti zaferini. Odasında mutluca çekildi dinlenmeye.

Mabetine Apsu adını verdi. Kurdu burada kutsallar kutsalı mekanı. Ea ve karısı damkina, yaşadılar üstünlük ile. kader mabetinde, kurallar merkezinde yaratıldı bilgeler bilgesi, tanrıların maharetlisi. Apsu ’nun bagrında dogdu Marduk. kutsal Apsu’nun bagrında dogdu Marduk. Babası Ea yarattı onu. Anası Damkina’dan dogdu o. tanrıçaların gögsünden emdi sütü. Muhtesemdi görüntüsü. Bakısları kıvılcım idi. Dogumdan erkekti o, Serti her zaman o. Gördügünde babası (Ea’yı) yaratan Anu onu mutluluk doluyor aydınlanıyor kalbi. öteki tanrılardan farklı kılmak, ihtişamı vermek için ona. yüceltti ötekiler arasında onu. üstün kıldı digerlerinden. değerleri muhteşem idi. Zordu hayal etmek onu, Tasarlamak olanaksız idi.

gözleri 4 tane idi. 4 kulağı var idi. açılınca dudakları ateşler çıkıyordu arasından. 4 kat birden gelişiyor idi işitme gücü. herşeyi birden görüyordu gözleri yüceltilmiş idi, tanrılar arasında üstündü ölçüleri ötekiler den. elleri-kolları devler gibi idi. Dogustan üstündü o. Maru Utu! Maru Utu! Utu’nun oğlu! Günesin oğlu! Tanrilarin günesi (atesi) idi o! 10 tanrının ihtişamı ile örtünüyor idi. gurur ile taşıyor idi süslerini. 50 Korkuyu 14 toplamış idi varlığında. Anu yaratıp var ettiğinde 4 rüzgarı. vermis idi onları (marduk’un) ellerine. firtınalarıyla yarattı tozu-toprağı (yeryüzünü?)

dalgalandırdı tiamat’ın sularını. gece gündüz endişe ile sarsılıyor tiamat. tanrılar, durdurak bilmez rüzgar dan sıkıntılı idiler (marduk’a karsı). kalplerinde buyudu onların kotuluk. dediler ki anaları tiamat’a "öldürdüklerinde abzu’yu onlar, sevdigin kocanı. gitmedin yardımına onun, bekledin tek söz etmeksiz. şimdi anu var etti 4 korkunç rüzgarı. bağrın sarsılıyor her seferinde. uyku-durak yok artık bize. kalbinde ne abzu var senin sevdiğin, ne mummu, zincirlere gerilen. kaldın böyle bir basına. anamız değil misin. herşey korkunç birseyler yapsana, sevmiyor musun yoksa bizi. gör bitkin halimizi. uykusuzluk .. (sarhoşluğu?). gözlerimiz kurudu. kaldır bu yükü üstümuzden derhal. mühlet vermeden hemen. dinlenebilelim artık. yen- alt et onları. apsu’nun, mummu’nun al intikamlarını. yenip yok et onların varlıklarını". işitince bu sözleri tiamat, mutlu oldu derinden. dedi ki madem siz teklif ettiniz, o halde yapalım tufan’ı

✔ atra hasis destanı, kil tabletlere çeşitli versiyonlarda kayda geçirilmiş mö 18. yüzyıla ait akadca yazılmış destansı bir şiir atra hasis.

✔ sümer tabletlerinde yazanlar, 7 saatlik video.

✔ zecharia sitchinin yazdıklarının bir tane kaynağı yok ama sümerolog samuel noah kramer in var.

✔ sümer tabletleri tarımı çiftçiligi hasadı anlatır. sepet ve ritüel taşı kullanılır. uzaylılara bağlamak sitchin masalı dır.

✔ sümerlere göre kurulan medeniyetin ve gelişimin tek kaynağı dini inançlardır. Bir Sümerli, ancak -dini anlayışın tam merkezinde bulunan- tanrıların ihtiyaçlarını giderip onlara hizmet ettiği ve Tanrıların bundan memnun kaldığı ölçüde değer bulur ve saygınlık kazanır.

✔ enki, bayram sofrasında içki ile keyifleri yerine geldikten sonra kızı inanna’ya tanrısal kanunları emanet ediyor. "benim gücüm adına, inanna’ya, kızıma, tanrısal kanunları hediye edeceğim". O zamanın Kutsal Kitabını hediye ediyordu. me leri, kutsal programı inanna’ya vermiş ancak hemen geri ister. bu ilerde Meryem ile Tanrının ilişkilerine inananların yaşanmış sandıkları mıydı yoksa Süleyman ile Saba melikesi Belkıs aralarında geçen olayın benzeri mi idi.

✔ enki, nibiru’da-cennette iksir içmemesi için tembihliyor adapa’ya. yalnızca sorulduğunda konuş, sorularını kısaca yanıtla! Sana yeni giysiler verilecektir; bu yeni kıyafetlere bürün. Sonra sana Dünya’da bulunmayan bir ekmek verecekler; ölümdür bu ekmek, yeme sakın! İçesin, diye sana bir kupa dolusu iksir verecekler; ölümdür bu iksir, içme sakın! Oğullarım Ningişzidda ve Dumuzi ile yolculuk edeceksin; sözlerine kulak ver ki hayatta kalasın. Enki böyle tembihledi Adapa’ya.

✔ enki’yi lanetten kurtardı. Edin’e döndü Ninmah; asla evlenmeyecekti; Anu’nun emri yerine gelmişti. Enki, eşi Damkina‘yı oğulları Marduk ile gelsin diye Dünya’ya çağırdı. Ona Ninki, Dünya’nın hanımı ünvanı bahşedildi. Ondan ve beş cariyeden beş oğlu daha vardı Enki’nin; şunlardı adları: Nergal ve Gibil, Ninagal ve Ningişzidda; en küçükleri ise Dumuzi. öbür tanrı Enlil ve Ninmah oğulları Ninurta’yı Dünya’ya çağırdılar. Enlil’in eşi Ninlil’den bir oğlu daha doğdu; Nannar’ın öz kardeşinin adı İşkur‘du. Toplam üç oğlu vardı Enlil’in; hiç biri cariyelerden doğmamıştı. Böylece iki kabile oluştu Dünya’da; aralarında ki rekabet savaşlara yol açacak idi.

✔ marduk adı sümerce "utu 'nun danası" anlamına gelen "amar utuk" dan türediği düşünülmekte dir.

✔ ea, apsu ’yu zincirler ile bağladı, başındaki tacı ve ışık halkasını aldı ve kendi başına yerleştirdi, Krallık simgelerini aldıktan sonra Apsu’yu öldürdü. Sonra da Mummu’nun burnunun içinden geçirilmiş bir iple, onu, her istediği yere çekip götürecek şekilde bağladı.

✔ adam (אָדָם) = insanlık / humankind. vayitzer (וַיִּיצֶר) = then he/it shaped, formed. (From the root yatzar (יָצַר) = shaped, formed, fashioned.)

✔ maide 33 'de çarmıha gerilme var.

✔ epic enuma elish, kingu, consort of tiamat. kingu, tiamat'ın eşi.