yusufun hilesi keyd bunyamin su canagi yusuf76da meliki din iktidar anlaminda mekkeye indi kuran kureys siyasetine firavun agiz acmak toreni ceremony mouth opening pharaoh dini nakil retorik - 2

✔ Mısırda siyah (kem) ölümün ve gecenin sembolüydü. Ölüm sonrası hayatın kralı olan Osiris’e ‘Siyah Olan’ denirdi. Yaşarken tanrılaştırılan çok az insandan biri olan Ahmose-Nefertari nekropolisin tanrıçasıydı. Bir zenci olmamasına rağmen genellikle siyah bir ten rengiyle tasvir edilmiştir. Mumyalamanın tanrısı Anubis siyah bir çakal veya köpek şeklinde tasvir edilirdi, bu hayvanların doğal renginin boz olması önemsenmiyordu. Siyah ölümü sembolize ettiği için aynı zamanda yeraltının ve ayrıca yeniden dirilişin doğal sembolüydü. Bazen beklenmedik şekilde o bereket ve hayat sembolü olarak kullanılmıştır. Hayat ve bereketle ilişkilendirilmesi Nil nehrinin yıllık taşmalarının ardından kalan siyah alüvyondur. Alüvyonun rengi bizzat Mısır’ı temsil eder hale geldi ve bu ülkeye kendi halık kadim zamanda ‘kemet’ “Kara Ülke” derdi. Siyah pigmentler yanmış hayvan kemiği artıkları, is ve kömürden elde edilirdi.

Sarı rengi (khenet, kenit) Mısırlı sanatçılar tarafından doğal toprak boyaları ve paslarla yapılmıştır. Yeni Krallığın ikinci döneminde aynı renk sarı zırnıktan (arsenik trisülfat) elde edilmiştir. Hem güneş hem de altın sarıydı ve yok edilmez, ebedi ve kalıcılık niteliklerine sahipti. Bu yüzden Mısır sanatında sarı ile tasvir edilen her şey bu çağrışıma sahipti. Tanrıların tenleri ve kemiklerinin altından yapılmış olduğuna inanılırdı. Bu yüzden sık sık altından tanrı heykelleri yapılır veya bu heykeller altınla kaplanırdı. Yine mumya maskeleri ve firavunların tabutları altındandı. Ağız Açma Seremonisi tasvirinin sağındaki mumya ve Anubis’in ten rengine dikkat ediniz. Her ikisi de tanrısal varlıklardı ve her ikisinin de teni altındı. Bunları rahip ve ağıt yakan kadınla karşılaştırınız, bunların teni insanlara ait klasik kızıl kahve ve soluk pembe tonlardadır. Bir altın alaşımı olan ‘Beyaz Altın’ ve gümüş (elektrum) altına denk görülürdü ve bazen beyaz normalde sarının kullanılması gereken yerlerde kullanılabiliyordu (tersi de oluyordu). “White gold”, an alloy of gold and silver (electrum), was seen as being the equivalent to gold and sometimes white was used in contexts were yellow would typically be used (and vice-versa).

“Mısır mavisi” (irtiu, sbedi) demir ve bakır oksitlerin silika ve kalsiyumla karıştırılmasıyla elde ediliyordu. Böylece zengin bir renk elde ediliyordu, bununla birlikte kalıcı değildi ve zaman içinde koyulaşıyordu. Mavi gökyüzünü ve suyu sembolize ediyordu. Kozmik bir anlamda bu durum onun sembolizmini cennetle ve ilksel sellerle ilişkilendirmiştir. Bu iki örnekte mavi hayat ve yeniden doğum anlamlarına gelmiştir. Mavi ayrıca Nil’in ve onunla ilgili tahıl ürünlerinin, sunuların ve bereketin sembolüydü. Anka kuşu ilksel selin bir sembolüydü ve balıkçı kuşuna benzerdi. Balıkçı kuşları doğal olarak gri-mavi tüylere sahiptir. Bununla birlikte bu kuşlar genellikle yaratım sularıyla ilişkilendirilmek için açık mavi resmedilmiştirler. Amon dünyanın yaradılışındaki rolünü göstermek için genellikle mavi bir yüzle tasvir edilmiştir. Doğal olarak mavi olmayan Habeş Maymunları da mavi olarak resmedilmiştir. Bunun nedenini bilmesek de, bir mavi kuş olan ibis, tıpkı Habeş Maymunu gibi Thoth’un sembolüydü. Maymunların mavi renkle tasvir edilmesinin sebebi onların Thoth’la ilişkisi olabilir. Tanrıların saçlarının mavi bir taş olan lapis taşından yapıldığına (lapis lazilu) inanılırdı.

✔ opening of the mouth ceremony in ancient Egyptian. my mouth is opened by ptah : ağzım ptah tarafından açılır".

✔ antik mısır'da ölen firavunlara mumyalama işleminin sonunda yapılan ağız açmak seremonisi, kuran'ın bakara 73.ayetine aktarılmış.

✔ piramit metinlerinde anlatılan ağız açma seremonilerinde yer alan tanrıların, görev itibariyle yer değiştirdikleri anlaşılmaktadır. Orta krallığa mensup özel mezarlardan birinde yazılanlar şu şekildedir: "şimdi Ptah ölünün ağzını açmak için Horus’a eşlik eder, sonra Ptah ve Thoth ölüyü ankha dönüştürür. Thoth, bedendeki kalbin yerini değiştirir, böylece ölen kişi unuttuklarını hatırlar ve istediği kadar ekmek yiyebilir.”

Yeni krallığa ait bir ölüler kitabının 23. bölümünde yazılanlar ise şu şekildedir: (ölen kişinin dilinden) "ağzım ptah tarafından açılır, kemikler ağzımın içinden yerel tanrım tarafından çıkarılır. Sonra Thoth, büyüyle donanmış bir şekilde gelir, ağzım Ptah tarafından keskiyle ayrılır.”

Bu metinlerden, ağız açma işleminin Horus yerine Ptah tarafından gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır. Ayrıca piramit metinlerinde tanrı Seth’ten de, ölünün ağzını açmak için demir keski kullanan bir tanrı olarak bahsedilmektedir. Dolayısıyla ağız açma işlemi ilk hanedanlık dönemi sadece Horus ile ilişkilendirilmiş olsa da sonrasında diğer tanrılar tarafından da gerçekleştirildiğine vurgu yapılmıştır. 19. Hanedanlığa gelindiğinde ise ağız açma seremonilerinde yer alan üst düzey rahiplerin, merkezi rol oynadıkları anlaşılmaktadır.

✔ isra 13, allah'ın boyna doladığı kuş tanrı thoth, ibiş kuşu ile simgelenmiş hiyeroglif 'de. maat, thoth ve ra/güneş'in kayığında yapılan her gece yolculuğu-isra idi, isra suresi ayetlerinde var zaten. güneş/tanrı ra, akşam olunca batıyor idi yani gece oluyor. akşamları güneş-ra batıp karanlık çökünce buna kurgu düzenlemiş antik mısırlılar. her gece duat 'a, öbür dünya, batan güneş'e - gece'ye geçmek için saltanat kayığı ile yolculuk yapanlar 3 tanrı idi; ra, maat, thoth. hepsine ayrı doğa görevi biçmişler. thotun eşi tanrıça maat, kaos'a karşı düzenin sağlayıcısı olarak kayığın gideceği yolu-rotayı belirler idi. gece ve gündüz şeklinde devam eden bu yolculukta maat ve thoth, güneş/ra 'nın kayığında isra-gece yolculuğu ederler idi. ibiş kuş başlı thoth'un gece ve gündüz ile olan bağlantısı isra 12 ardılı ayetlerde var.

isra 13: insanın amelini boynuna yükledik. Kıyamet günü kendisine, açılmış olarak karşılaşacağı bir kitap çıkaracağız.
isra 13 diyanet çevirisi hileli, çünkü arapçasında dikkat çekici başka bir kelime var; tairi-hu : kuşu-onun ifadesi var.

elzemnâ-hu : onu bağladık
taire-hu : onun kuşu, onun amellerinin neticesi

fî unukı-hî : onun boynunda
ve nuhricu lehu : ve çıkarırız ona

yevme el kıyâmeti kitâben : kıyâmet günü bir kitap
yelkâhu menşûren : onu ilka eder, onu arz eder, neşredilmiş olarak.

taire-hu : onun-kuşu anlamına gelmektedir. mealcilerin bir kısmı aşağıdaki gibi yaptıkları çevirirlerinde açıkça kuş tabirini kullanmışlar.
isra 13 : insanın kuşunu onun boynuna takmışız, kıyamet günü kendisine, önünde açılmış olarak bulacağı bir kitap çıkaracağız.

müslümanlar taire-hu : onun kuşu anlamını eski Arapların kuşlara bakıp müneccimlik yapmasına veya iranlıların söyledikleri talih sözüne bağlaya dursun biz eski Arapları ve İranlıları bir kenara bırakarak bu sözü asıl ve olması gereken anlamıyla, yani kuş anlamıyla ele alalım. Kıyamet zamanıyla, insanın ölümüyle ve yaptıklarının bir kitapta sunulup yargılanmasıyla ilgili anlatımda isra 13 kuş dan niçin bahseder. aklımıza Eski Mısır inancındaki kuş başlı tanrı thoth 'u ve insan başlı kuş ba(ruh)'yı anımsatır. ölüm ve ölüm sonrasıyla doğrudan ilişkisi var ba(ruh) ile tanrı thoth 'un.

ibiş kuşu başlı thoth, bilgelik tanrısı, hiyeroglif yazmak, tarihi olayları arşivlemek, eski zamana dönük anektod ortaya çıkaran katip özelliği ile anılmış. thoth'un ibiş kuşu başı ile elinde bir kalem ve herşeyi kaydettiği parşömenler var hiyeroglif 'de. tanrı thoth, ölen kişinin kalbinin teraziye koyuluşu sırasında hakikat salonunda yaşananları kayıta geçirir. insan kaderi de dahil, kayıt memuru gibi herşeyi yazarak kayıt eden tanrı thoth 'dur.

thot'un her gece yaptığı yolculuk: güneş tanrısı Ra, her gece duat 'a (öbür dünya - gece,batan güneş) geçmek için saltanat kayığı ile yolculuğa çıkar idi. thotun eşi tanrıça maat, kaos'a karşı düzenin sağlayıcısı olarak kayığın gideceği yolu belirler idi. gece ve gündüz şeklinde devam eden bu yolculukta maat ve thoth, güneş/ra 'nın kayığında isra-gece yolculuğu ederler idi. ibiş kuş başlı thoth'un gece ve gündüz ile olan bağlantısı isra 12 ardılı ayetlerde var.

isra 12: Biz geceyi ve gündüzü (kudretimizi gösteren) iki alamet yaptık. Rabbinizden lütuf isteyesiniz, yılların sayısını ve hesabını bilesiniz diye gece alametini giderip gündüz alametini aydınlatıcı kıldık.

thoth 'un ölülerin yargılanışıyla ilgili bağlantı; mısır metinlerine göre, her ölü için geçerli olacak bir tartılma olayı var idi ve bu maat'ın hakikat salonu nda yapılır idi. tanrı anubis mahşer günü ölü ruhu terazide tartan tanrı idi. Terazisinde ölünün ruhunu temsil eden kalbi ile adalet tanrıçası maat ın tüyünü tartar, iyi birinin kalbi tüye karşı hafif gelir ve ölünün ruhunu gökyüzüne bir daha doğması için gönderirdi. Eğer kötülük yapmış biri ise tüy hafif gelir ki bu durumda o kişinin ruhu yer altı ülkesine yılanlara gönderilirdi. Bu da sonsuz azap demekti. Bu tartılma ve yargılanma sahnesini gösteren Mısır çizimlerinde Tanrı Thoth da elindeki kalemi ve kağıdıyla olup bitenleri kayda geçirir bir vaziyette gösterilirdi.

ba (ruh): Eski Mısırlılara göre ölümden sonra ruh, insan ağızndan kuş biçiminde çıkardı. çakal başlı Tanrı Anubis, elindeki aletle ölünün ağzını açar, bu sayede ölünün ruhu rahatça gidip gelirdi. İnsan başlı bir kuş olarak takdim edilen Ba (ruh) sayesinde ölü aynı zamanda sonsuz boşlukta serbestçe yer değiştirebilirdi. batan ra-güneş, ölüler dünyasına giden ruh-ba 'nın bazı törenler sayesinde geri geleceği düşünüldüğü için ölünün uzuvları tekrar hareket kabiliyeti kazansınlar diye, mezara koymadan önce insan rahip ölünün ağzını açar idi, sığır-bakara-inek önayağı ile ki bu olay bakara 73 ayetine geçmiş. ölenin yargılanması çizimlerde ruh(ba) ve thoth orada bulunurlar idi.

maat ve thoth'un Ra'nın kayığında yapmış olduğu gece yolculuğu-isra gibi gece-gündüz dönüşümüne değinilmektedir. Antik Mısır cenazelerinde okunan metinleri içeren ve Günden Dışarı Giden (Ra nu pert em hru) adlı kitaptaki kavramlara ilişkin şu bilgiler verilmektedir:

antik mısır ahiret kurgusunda güne çıkmak : ölünün amaçladığı gün 'dür, çünkü gece düşman'dır, ruh(ba) gündüz güneşini takip ederek onun ışığında yaşar, isteği her biçime girerek doğu dan batı'ya yol alıp gider, önemli olan her gün yeni bir doğum ve yeniden canlanmanın vurgulanması dır. Gece ise Ba, batıdan doğuya alt dünyayı kat etmektedir. Eski Mısır lisanında mnj harfleri yani ölmek, ölümsüzlük kıyısına çıkmak ile aynı vurgulamayı vermekteydi.

antik mısır ahiret kurgusunda günden çıkmak : dünyevi hayattan çıkmayı anlatıyordu, çünkü gün aynı zamanda yaşam süresi demekti. Eski Mısır da hayat öbür dünyada da devam ettiğine göre, günden çıkmak yalnız bu dünya sınırları içinde yaşama mecburiyetinden kurtulmayı ve yaşamı, artık zaman ve mekan sınır olmayan bir varlıkta sürdürmeyi belirtiyordu. mısırlılara göre ölen kişinin yargılanması öbür tarafta kurulacak olan terazi ile yapılır ve ölen kişinin kalbi 42 öğüt'ü bulunan tanrıça adalet/maat'ın tüyü ile tartılır idi. isra suresinin devam eden ayetlerine bakalım:

isra 13-14: Kitabını oku! Bugün sana hesap sorucu olarak kendi nefsin yeter. Kim hidayete erdiyse, sadece kendi nefsi için hidayete erer. Öyleyse kim dalâlette ise sorumluluğu sadece kendi üzerinde olarak dalâlette kalır. Yük, ağırlık taşıyan bir kimse, bir başkasının yükünü, ağırlığını taşımaz. Ve Biz, bir resul göndermedikçe azap edici olmadık.

Ayette her ne kadar insanın yapmış olduğu günahlar kast edilmiş olsa da bir terazinin kefesine konacakmış gibi açıkça ağırlıklardan bahsedilmektedir. Ölüm sonrası bir terazinin kurulacağı ise Kurandaki diğer ayetlerde açıkça geçer:

enbiya 47 : Kıyamet günü için adalet terazileri kuracağız. Öyle ki hiçbir kimseye zerre kadar zulmedilmeyecek. bir hardal tanesi ağırlığınca da olsa, onu getirip ortaya koyacağız. Hesap görücü olarak biz yeteriz.

araf 8 : O gün tartı haktır. Kimin tartıları ağır gelirse, işte onlar kurtuluşa erenlerdir.
kehf 105 : Onlar, Rablerinin âyetlerini ve Ona kavuşacaklarını inkar eden, böylece amelleri boşa çıkan, o yüzden de kıyamet gününde amelleri için bir terazi kurmayacağımız kimselerdir.

tarım astronomisine dayalı çok tanrılı din betimleri, göklere uzanan ağaçlara ve derilerini değiştirip yör altına inen yılanlara ve kabuk değiştiren doğaya, ölüp yeniden dirilebilme yeteneğine sahip oldukları düşüncesi ile kutsal anlamlar yüklemişler dir. Bunlara benzer şekilde göklerde süzülen ve doğanın ölmesiyle birlikte çok uzaklara göç edip sonra tekrar çıkıp gelen özellikle göçmen kuşlara da benzer kutsallıklar atfetmişlerdir.

isra 13-15. ayetlerini eski Mısırın Tanrı Thoth ve Ba (ruh) inancı üzerinden ele aldığımızda; gece-günüz, kuş, ölüm, kitap, terazi, ağırlık gibi kavramlar ile aslında benzer şeylerin anlatıldığını söyleyebiliriz. Böylelikle isra 13. ayetinde ibiş kuşu başlı thoth dan niçin bahsedildiği anlaşılır dır.